«Το είπα στον διευθυντή ή στο διευθυντή;». «Πήγαμε στην θάλασσα ή στη θάλασσα;». Ποιο είναι τελικό το σωστό; Η αλήθεια είναι πως το πότε μπαίνει το τελικό «ν» και πότε όχι, είναι κάτι που μας παίδευσε στα μαθητικά μας χρόνια και μέχρι σήμερα αρκετοί το κάνουν λάθος. Ας μην ξεχνάμε, ότι η ελληνική γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός και ως τέτοιος υπάγεται σε κανόνες που κατά καιρούς αλλάζουν ακολουθώντας την εξέλιξη των καιρών.
Αν έχετε παιδί που πηγαίνει στο δημοτικό, έχει ήδη ξεκινήσει να το μαθαίνει, αλλά ενδεχομένως – όπως συμβαίνει στα περισσότερα παιδάκια – να δυσκολεύεται και να το κάνει λάθος. Υπάρχει, όμως, ένα απλό κόλπο που θα το βοηθήσει αρκετά.
Πού διατηρείται το τελικό Ν
Όσον αφορά τον γραπτό λόγο, το το τελικό -ν διατηρείται ΠΑΝΤΑ στον ενικό του αρσενικού οριστικού και αόριστου άρθρου (τον, έναν) για να αποφεύγεται η σύγχυση με το ουδέτερο οριστικό και αόριστο άρθρο (το, ένα).
Π.χ. τον νέο (άντρα) αλλά το νέο (είδηση)
έναν νέο (άντρα) αλλά ένα νέο (είδηση)
Το τελικό -ν γράφεται πάντα στο άρθρο των, στην προσωπική αντωνυμία αυτόν, τον καθώς και στο σαν.
Π.χ. των θαλασσών, αυτόν θέλει, τον φώναξε, σαν λύκος
Για να αποφευχθεί η σύγχυση μεταξύ αρσενικού και ουδετέρου γένους αποφασίστηκε το τελικό «ν» να διατηρείται πάντα στα αρσενικά άρθρα και στις αντωνυμίες. Επίσης το σαν κρατάει πάντα το τελικό ν.
Παραμένει ενίοτε στο απαγορευτικό μη(ν) μπροστά από τις μετοχές σε -οντας και -ώντας (μην έχοντας) αλλά ποτέ στις λόγιες μετοχές (οι μη καπνίζοντες).
Πού χάνεται
Υπάρχουν ορισμένες λέξεις στις οποίες το τελικό -ν άλλοτε παραμένει και άλλοτε χάνεται.
Αυτές είναι:
- το άρθρο την
- η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτήν, την
- τα μόρια δεν και μην
Οι λέξεις αυτές διατηρούν το τελικό -ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από φωνήεν ή από τα σύμφωνα κ, π, τ, τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γκ και τα διπλά ξ, ψ.
Π.χ. την είδα, την κοπέλα, την ντουλάπα, δεν ξέρω
Άρα, οι λέξεις αυτές χάνουν το τελικό -ν όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από ένα από τα υπόλοιπα σύμφωνα: β, δ, γ, φ, θ, χ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ.
Π.χ. τη δασκάλα, τη θυμήθηκα, δε θέλω
Κι ένα κόλπο για να μην το ξεχάσουν τα παιδιά ποτέ
Το βασικό που πρέπει να θυμούνται τα παιδιά, είναι πως όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από Κ, Π, Τ, Ψ, Ξ, τότε, μπαίνει ν στο τέλος του άρθρου που είναι πριν από αυτή.
Και για να μην το ξεχάσει, μάθετε στο παιδί να έχει πάντα στο μυαλό του τη φράση: «ΚάΠοΤε έΨαΞα».