Τεκμήρια ή αντικειμενικές δαπάνες είναι ο εναλλακτικός τρόπος εντοπισμού και υπολογισμού του ελάχιστου εισοδήματος για ένα έτος και κατ΄επέκταση της ελάχιστης φορολογίας για κάθε ένα έτος.
Με τον τρόπο αυτό προσδιορίζεται ένα ορισμένο ύψος εισοδήματος το οποίο και πρέπει να δηλωθεί, μόνο από φυσικά πρόσωπα και όχι από νομικά (εταιρείες κτλ).
Ο οικονομολόγος – λογιστής Αργύρης Καβουρίνος παρουσιάζει αναλυτικά τι ισχύει…
Το εισόδημα αυτό είναι τεκμαρτό ή υποθετικό και η εφορία το θεωρεί δεδομένο ακόμη και αν δεν δηλωθεί από κάποια πραγματική πηγή (μισθό, σύνταξη, ενοίκια κτλ) και κάνει τον υπολογισμό του φόρου με βάση αυτό. Αν όμως το πραγματικό εισόδημα που δηλώθηκε από τον φορολογούμενο είναι μεγαλύτερο από το τεκμαρτό , τότε τα τεκμήρια δεν επηρεάζουν ούτε το φορολογητέο εισόδημα , ούτε το φόρο.
Όταν τα εισοδήματα που δηλώνονται δεν καλύπτουν τα τεκμήρια, τότε προστίθεται η διαφορά των τεκμηρίων με το δηλωθέν εισόδημα και προσαυξάνονται τα εισοδήματα που δηλώθηκαν, προκειμένου να φορολογηθούν (πολ.1076/2015).
Διακρίνουμε δύο κατηγορίες τεκμηρίων , τα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης (του τρόπου ζωής) του αρθ.31 Ν.4172/2013 και τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (αγορών) του αρθ.32 Ν.4172/2013. Στη πρώτη περίπτωση το εισόδημα από τα τεκμήρια είναι τεκμαρτό ή υποθετικό και όχι πραγματικό. Στη δεύτερη περίπτωση το εισόδημα είναι αυτό που πράγματι δαπανήθηκε για την αγορά (αυτ/του, οικίας κτλ). Στα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων δεν περιλαμβάνονται τα ποσά που δίνονται για την αγορά πάγιου εξοπλισμού επαγγελματικής χρήσης από πρόσωπα που ασκούν επαγγελματική δραστηριότητα (πολ.1076/2015). Στα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης περιλαμβάνονται : τα σπίτια που μένουμε (κύρια και δευτερεύουσα κατοικία), τα αυτοκίνητα που χρησιμοποιούμε, τα σκάφη ή τα πλοία αναψυχής, τα αεροσκάφη, τα ελικόπτερα, οι πισίνες , τα δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία, οι οικιακοί βοηθοί και η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης.
Η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη είναι 3000,00 ευρώ για τον άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και 5000,00 ευρώ αν πρόκειται για συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση (αρθ.31 Ν.4172/2013). Όταν τα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης αφορούν συνταξιούχους άνω των 65 ετών, τότε μειώνονται κατά 30%.
Τα φυσικά πρόσωπα που είναι κάτοικοι εξωτερικού (ανήκουν στη Δ.Ο.Υ. ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ) απαλλάσσονται από τα τεκμήρια διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων ,αλλά δεν απαλλάσσονται από τα τεκμήρια απόκτηση περιουσιακών στοιχείων όταν έχουν εισοδήματα στην Ελλάδα (αρθ.33 Ν.4172/2013).
Τα πρόσωπα με αναπηρία, που έχουν απαλλαγή από τα τέλη κυκλοφορίας αυτ/του, έχουν και απαλλαγή από το τεκμήριο συντήρησης και κυκλοφορίας του (τεκμήριο διαβίωσης). Επίσης τα πρόσωπα με κινητικές αναπηρίες πάνω από 67% απαλλάσσονται από το τεκμήριο απόκτησης αυτοκινήτου ειδικά διασκευασμένου.
Όταν τα τεκμήρια (από αυτ/τα) είναι στα προστατευόμενα ανήλικα τέκνα, τότε βαρύνουν τον γονέα με το μεγαλύτερο εισόδημα (πολ.1076/2015). Τα τεκμήρια διαβίωσης για ορισμένους είναι μαχητά και μπορούν να μην τα δεχτούν , όπως : όσοι υπηρετούν την στρατιωτική τους θητεία, όσοι νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική, όσοι είναι μακροχρόνια άνεργοι ή παίρνουν επίδομα ανεργίας ,όσοι είναι ορφανοί ανήλικοι και έχουν αυτοκίνητο Ι.Χ. από κληρονομία από γονέα, όσοι συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού και έχουν μειωμένες δαπάνες διαβίωσης , λόγω αποδεδειγμένης συμμετοχής στις δαπάνες αυτές των συγγενών τους και τέλος όσοι προσκομίζουν στοιχεία και αποδείξουν ότι για λόγους ανωτέρας βίας , πραγματοποίησαν δαπάνες μικρότερες από αυτές των τεκμηρίων ( αρθ.31 Ν.4172/2013).
Στην περίπτωση των παιδιών που υπηρετούν την στρατιωτική τους θητεία , η ύπαρξη ή όχι εισοδημάτων ή ο τόπος που υπηρετούν δεν επηρεάζει την μείωση των τεκμηρίων , διότι το ποσό του τεκμηρίου που αφαιρείται από τον φαντάρο καταλογίζεται σε εκείνον τον γονέα που έχει το μεγαλύτερο εισόδημα (Υπ.Οικ.1133259/24-9-2012). Τα τεκμήρια πλέον παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στον προσδιορισμό του φόρου και θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και κατά την συμπλήρωση της φορολογικής μας δήλωσης αλλά κυρίως κατά τη διάρκεια του φορολογικού έτους θα πρέπει να γνωρίζουμε το εισόδημα που διαθέτουμε για τυχόν αγορές περιουσιακών στοιχείων ή για αλλαγές στον τρόπο ζωής μας (κατοικία, αυτ/το, σκάφος κτλ).