Η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών μας υπενθυμίζει κάθε χρόνο κάτι ουσιαστικό.
Η ασφάλεια των γυναικών και ιδιαίτερα εκείνων που βρίσκονται στην πιο ευάλωτη και τρυφερή φάση της ζωής τους, την εγκυμοσύνη δεν είναι δεδομένη. Η βία μπορεί να επηρεάσει βαθιά την υγεία της μέλλουσας μητέρας αλλά και του μωρού, όχι μόνο τη στιγμή που συμβαίνει, αλλά πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη.
Η ενημέρωση, η έγκαιρη αναγνώριση των σημάτων κινδύνου και η πρόσβαση σε υποστήριξη αποτελούν τα πιο ισχυρά εργαλεία για να προστατευθεί η μητέρα και να ξεκινήσει το μωρό τη ζωή του με ασφάλεια. Αυτό το πλαίσιο καθιστά την πρόληψη και την ευαισθητοποίηση μια ευθύνη που μοιραζόμαστε όλοι.
Σύμφωνα με τον CDC, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, η βία γύρω από την περίοδο της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στην απώλεια ζωής. Μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο για χρήση ουσιών, κατάθλιψη και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας για την έγκυο. Παράλληλα, επιβαρύνει σημαντικά και την υγεία του μωρού. Οι αρνητικές επιπτώσεις εξαρτώνται και από το πότε συμβαίνει η βία πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά την εγκυμοσύνη.
Πριν από την εγκυμοσύνη
Η βία πριν από την εγκυμοσύνη μπορεί να περιλαμβάνει αναπαραγωγικό εξαναγκασμό, σεξουαλικό εξαναγκασμό και βιασμό. Αυτές οι μορφές βίας μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπιθύμητη ή ακούσια εγκυμοσύνη, σωματική βλάβη, συναισθηματική ή ψυχολογική καταπόνηση, φόβο για την ασφάλεια, δυσκολία στη χρήση αντισύλληψης και σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις.
Κατά την εγκυμοσύνη
Έρευνες που εξέτασαν την κακοποίηση σε όλα τα τρίμηνα της κύησης βρήκαν υψηλότερα ποσοστά από μελέτες που πραγματοποιούν έλεγχο μόνο στην πρώτη προγεννητική επίσκεψη. Ορισμένες έρευνες έδειξαν ότι για περίπου το ένα τρίτο των γυναικών η εγκυμοσύνη λειτουργεί προστατευτικά, ενώ σε άλλες περιπτώσεις η κακοποίηση ξεκινά ή επιδεινώνεται, συχνά λόγω αμφισβήτησης της πατρότητας από τον σύντροφο.
Όπως αναφέρει η Αμερικανική Εθνική Ιατρική Βιβλιοθήκη, η σωματική βία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης επηρεάζει τόσο τη γυναίκα όσο και το έμβρυο. Μπορεί να προκαλέσει τραυματισμούς, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, επιπλοκές της κύησης, πρόωρο τοκετό, χαμηλό βάρος γέννησης και άλλες σοβαρές συνέπειες. Η σωματική, συναισθηματική και σεξουαλική κακοποίηση από σύντροφο συνδέονται επίσης με αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης, καπνίσματος και χρήσης ουσιών κατά την κύηση. Επιπλέον, όσες βιώνουν βία μπορεί να καθυστερήσουν να ξεκινήσουν την προγεννητική φροντίδα ή να παραλείψουν ραντεβού.
Η εμπειρία αυτή κατά την εγκυμοσύνη συνδέεται με πολλές αρνητικές συμπεριφορές και καταστάσεις:
- Διπλάσια πιθανότητα καθυστερημένης έναρξης προγεννητικής φροντίδας
- Μεγαλύτερη πιθανότητα να χαθούν ραντεβού
- Χαμηλή πρόσληψη βάρους
- Κακή διατροφή
- Αυξημένα ποσοστά καπνίσματος, κατανάλωσης αλκοόλ και χρήσης ουσιών
Όλα τα παραπάνω αποτελούν γνωστούς παράγοντες κινδύνου για πρόωρο τοκετό και χαμηλό βάρος γέννησης. Έρευνες δείχνουν επίσης αυξημένο κίνδυνο σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων, ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και αμβλώσεων.
Ψυχική υγεία της μητέρας
- Κατάθλιψη (2,5 φορές συχνότερη)
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) με ποσοστά έως 84%
- Συννοσηρότητα κατάθλιψης – PTSD
- Κίνδυνο αυτοκτονίας ή ανθρωποκτονίας, που αποτελούν πλέον σημαντικές αιτίες μητρικής θνησιμότητας
Οι συνέπειες στο μωρό
Χαμηλό βάρος γέννησης και πρόωρος τοκετός
Μεγάλο μέρος της βιβλιογραφίας τεκμηριώνει:
- αυξημένο κίνδυνο χαμηλού βάρους γέννησης (LBW)
- αυξημένο κίνδυνο μικρού μεγέθους για την ηλικία κύησης (SGA)
- αυξημένες επιπλοκές όταν υπάρχει τραυματισμός εγκύου από επίθεση
Σε γυναίκες που νοσηλεύτηκαν μετά από επίθεση, ο κίνδυνος αποκόλλησης πλακούντα, αιμορραγίας και LBW ήταν ιδιαίτερα αυξημένος.
Μικρό μέγεθος για ηλικία κύησης (SGA)
Αν και λιγότερο μελετημένο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η κακοποίηση:
- αυξάνει τον κίνδυνο SGA
- σχετίζεται με αυξημένα μελλοντικά προβλήματα υγείας (καρδιοπάθειες, διαβήτη, μεταβολικό σύνδρομο)
Περιγεννητικός θάνατος
Μελέτες δείχνουν ότι η κακοποίηση αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο:
- εμβρυϊκού θανάτου
- νεογνικού θανάτου
Μετά την εγκυμοσύνη
Η βία μετά τον τοκετό έχει παρόμοιους κινδύνους με εκείνους πριν από την εγκυμοσύνη, αλλά με πρόσθετη επιβάρυνση, αφού επηρεάζει πλέον και τη φροντίδα του νεογνού. Θύματα βίας στην περίοδο της λοχείας ενδέχεται να δυσκολεύονται να φροντίσουν τον εαυτό τους και το μωρό, να εμφανίσουν επιλόχεια κατάθλιψη, δυσκολίες στον θηλασμό και να χάσουν σημαντικά ραντεβού παρακολούθησης.
Παράλλλα, μπορεί να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο τραύματος που επηρεάζει πολλές γενιές. Τα μωρά και άλλα παιδιά στο σπίτι ενδέχεται να κινδυνεύσουν από τραυματισμούς, παραμέληση ή άλλες ανεπιθύμητες παιδικές εμπειρίες όσο μεγαλώνουν.
Σπάζοντας την αλυσίδα
Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος κατά την οποία οι γυναίκες έχουν συχνή επαφή με το σύστημα υγείας, τόσο πριν όσο και μετά τον τοκετό. Οι επιστημονικές οδηγίες συστήνουν έλεγχο για βία σε κάθε επαφή με το σύστημα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των προγεννητικών και των μεταγεννητικών ραντεβού. Ο έλεγχος μπορεί να αποτελέσει το πρώτο κρίσιμο βήμα για να συνδεθούν οι γυναίκες με υποστήριξη και υπηρεσίες που μειώνουν την έκθεση σε βία και προλαμβάνουν περαιτέρω βλάβες.
Η βία μπορεί να προληφθεί. Οι στρατηγικές πρόληψης της βίας από σύντροφο, της σεξουαλικής βίας και της βίας στην κοινότητα μπορούν επίσης να αποτρέψουν τη βία γύρω από την εγκυμοσύνη.
Το κλειδί είναι η πρόληψη πριν συμβεί η βία και η αντιμετώπιση των κοινωνικών κανόνων, των δομών και των πολιτικών που συμβάλλουν στη βία κατά κοριτσιών, γυναικών και όσων μπορεί να μείνουν έγκυες.
