Καθώς τα σχέδια αποστολών στον Άρη επιταχύνονται, εγείρονται ερωτήματα για το κατά πόσο αντέχει το ανθρώπινο σώμα στις συνθήκες του Κόκκινου Πλανήτη.
Ένα ταξίδι μετ’ επιστροφής στον Άρη διαρκεί αρκετό ώστε κάποιος να μείνει έγκυος και να φέρει στον κόσμο ένα παιδί. Αλλά μπορεί άραγε μια εγκυμοσύνη να ξεκινήσει και να εξελιχθεί με ασφάλεια στο διάστημα; Και τι θα συνέβαινε σε ένα μωρό που θα γεννιόταν μακριά από τη Γη;
Οι περισσότερες γυναίκες δεν σπάνια συνειδητοποιούν ποιους κινδύνους έχουν ξεπεράσει πριν από τον τοκετό. Για παράδειγμα, δύο στα τρία ανθρώπινα έμβρυα δεν τα καταφέρνουν, με πολλές αποβολές να σημειώνονται τις πρώτες εβδομάδες μετά τη σύλληψη και συχνά προτού η γυναίκα μάθει ότι είνα έγκυος. Αυτές οι πρώιμες, μη αντιληπτές αποβολές συμβαίνουν, όταν ένα έμβρυο δεν καταφέρνει να αναπτυχθεί επαρκώς ή δεν έχει εμφυτευτεί σωστά στο τοίχωμα της μήτρας.
Η εγκυμοσύνη μπορεί να κατανοηθεί ως μία αλυσίδα βιολογικών οροσήμων. Κάθε ένα συμβαίνειι με τη σωστή σειρά και έχει μία συγκεκριμένη πιθανότητα επιτυχίας. Στη Γη αυτές οι πιθανότητες μπορούν να εκτιμηθούν μέσω της κλινικής έρευνας και των βιολογικών μοντέλων. Μία πρόσφτη έρευνα του Ομότιμου Καθηγητή Υπολογιστικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λιντς, Arun Vivian Holden, εξερευνά πώς αυτά τα ίδια στάδια της εγκυμοσύνης ενδέχεται να επηρεαστούν από τις ακραίες συνθήκες του διαπλανητικού Διαστήματος.
Η μικροβαρύτητα, δηλαδή η σχεδόν πλήρης απουσία βαρύτητας που βιώνεται κατά τη διάρκεια των διαστημικών πτήσεων, θα έκανε τη σύλληψη πιο δύσκολη σε πρακτικό επίπεδο, όμως πιθανότατα δεν θα επηρέαζε σημαντικά τη συνέχιση της εγκυμοσύνης μετά την εμφύτευση του εμβρύου. Παρόλα αυτά, ο τοκετός και η φροντίδα ενός νεογέννητου ενδεχομένως είναι αρκετά δύσκολα ζητήματα σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Στο Διάστημα τίποτα δεν είναι στατικό, άλλωστε, τα πάντα αιωρούνται. Έτσι και οι άνθρωποι. Κάτι τέτοιο, λοιπόν, καθιστά την γέννηση και τη φροντίδα ενός μωρού πολύ πιο περίπλοκη και δύσκολη διαδικασία σε σχέση με τη Γη, όπου η βαρύτητα βοηθά σε όλα, από τη θέση μέχρι τον θηλασμό.
Την ίδια στιγμή, το έμβρυο αναπτύσσεται σε μία συνθήκη σαν τη μικροβαρύτητα. Επιπλέει στο υγρό του αμνιακού σάκου, προστατευμένο και σε αιώρηση. Στην πραγματικότητα οι αστροναύτες για να περπατήσουν στο Διάστημα εκπαιδεύονται μέσα σε δεξαμενές νερού σαν προσομειωτές της έλλειψης βαρύτητας. Κάπως έτσι και η μήτρα λειτουργεί σαν ένας εξομειωτής της μικροβαρύτητας. Ωστόσο, η βαρύτητα είναι η μία όψη του νομίσματος.
Μπορεί μία γέννα στο Διάστημα να είναι ένα όνειρο ζωής για πολλές γυναίκες αστροναύτες, ωστόσο απέχει πολύ από το να γίνει πραγματικότητα.
Τι απειλεί έναν τοκετό στο Διάστημα
Έξω από τα προστατευτικά στρώματα της Γης υπάρχει μία αρκετά επικίνδυνη απειλή: οι κοσμικές ακτίνες.Πρόκειται για σωματίδια υψηλής ενέργειας –«γυμνοί» ή «απογυμνωμένοι» ατομικοί πυρήνες- που κινούνται στο διάστημα σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός. Είναι άτομα που έχουν χάσει όλα τους τα ηλεκτρόνια, αφήνοντας μόνο τον πυκνό πυρήνα από πρωτόνια και νετρόνια. Όταν αυτοί οι γυμνοί πυρήνες συγκρούονται με το ανθρώπινο σώμα, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές κυτταρικές βλάβες.
Στη Γη είμαστε προστατευμένοι από το μεγαλύτερο μέρος της κοσμικής ακτινοβολίας χάρη στη πυκνή ατμόσφαιρα του πλανήτη και αναλόγως την ώρα της μέρας, από δεκάδες χιλιάδες έως και εκατομμύρια μίλια κάλυψης που προσφέρει το μαγνητικό πεδίο της Γης. Στο διάστημα, αυτή η προστασία εξαφανίζεται. Όταν μια κοσμική ακτίνα διαπερνά το ανθρώπινο σώμα, μπορεί να χτυπήσει ένα άτομο, να του αφαιρέσει τα ηλεκτρόνια και να συγκρουστεί με τον πυρήνα του, εκτοπίζοντας πρωτόνια και νετρόνια και αφήνοντας πίσω της ένα διαφορετικό στοιχείο ή ισότοπο. Αυτό προκαλεί εξαιρετικά εντοπισμένες βλάβες – δηλαδή, μεμονωμένα κύτταρα ή τμήματα κυττάρων καταστρέφονται, ενώ το υπόλοιπο σώμα μπορεί να παραμείνει ανεπηρέαστο. Κάποιες φορές, η ακτίνα περνά χωρίς να χτυπήσει τίποτα. Όταν όμως χτυπήσει το DNA, μπορεί να προκαλέσει μεταλλάξεις που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Ακόμη κι αν τα κύτταρα επιβιώσουν, η ακτινοβολία μπορεί να πυροδοτήσει φλεγμονώδεις αντιδράσεις. Αυτό σημαίνει, ότι το ανοσοποιητικό σύστημα υπερλειτουργεί, απελευθερώνοντας χημικά που μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στον υγιή ιστό και να οδηγήσουν σε οργανική ανεπάρκεια. Κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων της εγκυμοσύνης τα εμβρυϊκά κύτταρα διαιρούνται και κινούνται ραγδαία, ενώ διαμορφώνουν τους πρώτους ιστούς και δομές. Για να συνεχιστεί η ανάπτυξη, το έμβρυο πρέπει να παραμείνει βιώσιμο μέσα σε όλη αυτήν την λεπτεπίλεπτη διαδικασία. Ο πρώτος μήνας μετά την σύλληψη είναι η πιο ευάλωτη περίοδος.
Ένα απλό χτύπημα από μία υψηλής ενέργειας κοσμική ακτίνα σε αυτό το στάδιο θα μπορούσε να αποβεί μοιραία για το έμβρυο. Παρόλα αυτά, το έμβρυο είναι πολύ μικρό και οι κοσμικές ακτίνες -ενώ είναι επικίνδυνες- είιναι εξαιρετικά σπάνιες. Συνεπώς, ένα απευθείας χτύπημα είναι σχεδόν απίθανο. Εάν συμβεί, πιθανότατα θα επιφέρει μία αποβολή.
Πόσο επικίνδυνη είναι μία εγκυμοσύνη εκτός Γης;
Καθώς η εγκυμοσύνη προχωρά, οι κίνδυνοι αλλάζουν. Όταν ολοκληρωθεί η κυκλοφορία του πλακούντα στο τέλος του πρώτου τριμήνου, το έμβρυο και η μήτρα αρχίζουν να αναπτύσσονται ραγδαία.
Αυτή η ανάπτυξη αυξάνει τον «στόχο». Μια κοσμική ακτίνα έχει πλέον μεγαλύτερη πιθανότητα να χτυπήσει τον μυ της μήτρας, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει συσπάσεις και ενδεχομένως να οδηγήσει σε πρόωρο τοκετό. Και παρότι η νεογνική φροντίδα εντατικής θεραπείας έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο στη Γη, όσο νωρίτερα γεννιέται ένα βρέφος, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες επιπλοκών, πόσο μάλλον στο διάστημα.
Ακόμη και στη Γη, η εγκυμοσύνη και ο τοκετός συνοδεύονται από κινδύνους. Στο διάστημα, αυτοί οι κίνδυνοι μεγεθύνονται, αλλά δεν είναι απαραιτήτως απαγορευτικοί.
Ωστόσο, η ανάπτυξη δεν σταματά με τη γέννηση. Ένα μωρό που θα γεννιόταν στο διάστημα θα συνέχιζε να μεγαλώνει σε συνθήκες μικροβαρύτητας, γεγονός που θα μπορούσε να επηρεάσει την ανάπτυξη βασικών αντανακλαστικών στάσης και τον κινητικό συντονισμό. Πρόκειται για τα ένστικτα που βοηθούν ένα μωρό να σηκώσει το κεφάλι του, να καθίσει, να μπουσουλήσει και τελικά να περπατήσει, κινήσεις που βασίζονται στην ύπαρξη βαρύτητας. Χωρίς την αίσθηση του «πάνω» και του «κάτω», αυτές οι ικανότητες ίσως εξελίσσονταν με εντελώς διαφορετικό τρόπο.
Και ο κίνδυνος της ακτινοβολίας δεν εξαφανίζεται. Ο εγκέφαλος ενός μωρού συνεχίζει να αναπτύσσεται και μετά τη γέννηση, και η παρατεταμένη έκθεση σε κοσμικές ακτίνες θα μπορούσε να προκαλέσει μόνιμες βλάβες, επηρεάζοντας τη γνωστική λειτουργία, τη μνήμη, τη συμπεριφορά και τη μακροπρόθεσμη υγεία.
Μπορεί τελικά ένα μωρό να γεννηθεί στο διάστημα;
Θεωρητικά, ναι. Όμως μέχρι να είμαστε σε θέση να προστατεύσουμε τα έμβρυα από την ακτινοβολία, να αποτρέψουμε τον πρόωρο τοκετό και να εξασφαλίσουμε ασφαλή ανάπτυξη σε συνθήκες μικροβαρύτητας, η εγκυμοσύνη στο διάστημα παραμένει ένα ριψοκίνδυνο πείραμα, στο οποίο δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι να προχωρήσουμε.
Πηγή: studyfinds.org
