Πολλές φορές, ως γονείς, νιώθουμε πίεση να έχουμε όλες τις απαντήσεις.
Στην εποχή της μαζικής ροής της πληροφορίας, αλλά ταυτόχρονα των fake news της παραπληροφόρησης, τα παιδιά χρειάζεται να αναπτύξουν την ικανότητα κριτικής σκέψης, προκειμένου να μπορούν να τα διαχωρίσουν.
Ένας αποτελεσματικός τρόπος να εμφυσήσετε στα παιδιά την διανοητική ταπεινότητα είναι να την προβάλλεται εσείς οι ίδιοι: με δύο απλές φράσεις: «δεν γνωρίζω» και «έκανα λάθος».
«Δεν γνωρίζω»
Τα παιδιά συνηθίζουν να ρωτούν πράγματα που είναι πολύ ασαφή ή εξειδικευμένα. Δεν είναι κακό να απαντήσετε «δεν ξέρω». Πολλές φορές οι ενήλικες θέλουν να κρύψουν την άγνοιά τους από τα παιδιά, όταν τους κάνουν μία ερώτηση και δεν γνωρίζουν να απαντήσουν. Αυτό, ωστόσο, ενέχει τον κίνδυνο του να τους δώσουν μία λανθασμένη πληροφορία και να την κουβαλούν στο μυαλό τους για πολύ καιρό. Οι ψυχολόγοι αποκαλούν αυτό το φαινόμενο επίδραση της διαρκούς πληροφορίας: μόλις μια ψευδής πληροφορία αποθηκευτεί στη μνήμη, συνεχίζει να επηρεάζει τη μετέπειτα σκέψη, ακόμη και αφού διορθωθεί. Αντί να μαντεύουμε, είναι σημαντικό να αγκαλιάζουμε τις ευκαιρίες να πούμε «Δεν ξέρω» στα παιδιά, γιατί αυτή η φράση μπορεί να λειτουργήσει ως ένα ισχυρό εκπαιδευτικό εργαλείο.
Αυτό που μπορείτε να κάνετε, αν δεν γνωρίζετε την απάντηση σε κάτι που σας ρωτά το παιδί, είναι να την αναζητήσετε μαζί και να μετατρέψετε τη διαδικασία σε ένα μικρό μάθημα για το πώς να αναγνωρίζουν έγκυρες πηγές και να διασταυρώνουν μία πληροφορία. Κατά δεύτερον, η φράση «δεν ξέρω» μπορεί να εξιτάρει την περιέργεια και να κάνει τα παιδιά να ψάξουν, να μάθουν, να ανακλύψουν. Και τρίτον, διδάσκει στα παιδιά, ότι η γνώση δεν σταματά. Όταν ένας ενήλικας λέει «δεν ξέρω» το παιδί βλέπει, ότι η γνώση δεν έχει γραμμή τερματισμού. Παράλληλα, τα διδάσκε, ότι το να μαθαίνουν συνεχώς είναι κάτι το απολύτως φυσιολογικό για ένα μυαλό που έχει περιέργεια.
«Έκανα λάθος»
Η παραδοχή του λάθος διδάσκει, ότι το να αλλάζεις άποψη όταν έχεις νέα στοιχεία είναι δείγμα δύναμης και σοφίας, όχι αδυναμίας. Αναγνώρισε το λάθος, δώστου όνομα και διόρθωσέ το.
Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε στο παιδί: «Χθες σου είπα, ότι ο Δίας έχει 67 δορυφόρους. Όμως, έκανα λάθος. Έχει 95» και εξηγήστε του ότι τσεκάρατε το site της NASA και μάθατε, ότι οι αστρονόμοι ανακάλυψαν προσφάτως μερικούς μικρούς δορυφόρους και έτσι η πληφορία που γνωρίζατε δεν ίσχυε πια.
Με αυτόν τον τρόπο παιδί μαθαίνει έτσι ότι η γνώση είναι δυναμική και οι καλοί στοχαστές αναθεωρούν και προσαρμόζονται.
Δώστε το παράδειγμα, αναγνωρίστε και επιβραβεύστε
Αν το παιδί σας σας ρωτήσει κάτι και δεν ξέρετε την απάντηση, μπορείτε να του πείτε «Δεν ξέρω», κάτι που δείχνει πρότυπο συμπεριφοράς. Όταν εκείνο μιμηθεί τη στάση σας και παραδεχτεί πως δεν γνωρίζει κάτι, μπορείτε να απαντήσετε: «Αυτό είναι πολύ ειλικρινές εκ μέρους σου. Σε ευχαριστώ που μου το είπες. Κανείς δεν τα ξέρει όλα, και το να το παραδέχεσαι είναι το πρώτο βήμα για να μάθεις κάτι καινούριο» (αναγνώριση – επιβράβευση).
Αν ένα παιδί παραδεχτεί ότι έκανε λάθος ή αλλάξει γνώμη για κάτι όταν έρθει αντιμέτωπο με νέα δεδομένα, μπορείτε να του πείτε: «Είσαι τόσο ανοιχτόμυαλο άτομο· το να ελέγχεις τα στοιχεία και να αναθεωρείς τις απόψεις σου είναι αυτό που κάνουν οι καλοί στοχαστές». Αποφύγετε εκφράσεις όπως «Στο είχα πει», γιατί παρουσιάζουν τη διόρθωση ως αποτυχία.
Όταν οι ενήλικες λένε «Δεν ξέρω» και «Έκανα λάθος» και στη συνέχεια δίνουν όνομα και αξία σε αυτές τις στάσεις όταν τις βλέπουν στα παιδιά, τότε η άγνοια δεν είναι αδυναμία, αλλά η αφετηρία της εξερεύνησης. Και η αλλαγή γνώμης δεν είναι ένδειξη αστάθειας, αλλά απόδειξη ενός ανοιχτού και λογικού νου. Τέτοιες στιγμές, όταν επαναλαμβάνονται, καλλιεργούν τη διανοητική ταπεινότητα, τη βάση της κριτικής σκέψης.
