Έχετε ακούσει ότι το μωρό σας βλέπει μόνο ασπρόμαυρα;
Παραδόξως, στην πραγματικότητα μπορεί να δει κάποια χρώματα από τη στιγμή που γεννιέται, αν και χρειάζεται λίγος χρόνος μέχρι να μπορεί να δει ολόκληρο το «ουράνιο τόξο» και να χρησιμοποιεί λέξεις, όπως «κόκκινο» και «κίτρινο» σε μια πρόταση. «Είναι ένας συνηθισμένος μύθος ότι τα μωρά βλέπουν μόνο μαύρο και άσπρο κατά τη γέννηση», λέει η Δρ. Άλις Σκέλτον από το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Σάσεξ.
«Αν δείξετε σε ένα νεογέννητο ένα πολύ έντονο κόκκινο φως και ένα άσπρο, θα κοιτάξει για περισσότερη ώρα το κόκκινο. Άρα γνωρίζουμε ότι μπορεί να ξεχωρίσει αυτά τα δύο χρώματα», αναφέρει.
Τι χρώματα μπορούν να δουν τα μωρά και πότε;
Για να δείτε τον κόσμο μέσα από τα μάτια του μωρού σας, η Άλις προτείνει να φανταστείτε ότι έχετε μετατρέψει μια φωτογραφία σχεδόν σε ασπρόμαυρη και έχετε προσθέσει μόνο λίγο χρώμα. «Έτσι ακριβώς είναι για τα μωρά».
Ο λόγος είναι ότι τα ειδικά κύτταρα στα μάτια μας που μας βοηθούν να βλέπουμε χρώματα, τα λεγόμενα κωνία, δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένα κατά τη γέννηση. «Όταν αυτά τα κύτταρα αναπτυχθούν ώστε να μοιάζουν περισσότερο με των ενηλίκων, συνήθως γύρω στους δύο μήνες, τα μωρά θα δουν βελτίωση στα χρώματα που μπορούν να αντιληφθούν», προσθέτει η Άλις.
Η διαδικασία είναι γρήγορη. «Το πόσο καλά βλέπουν τα χρώματα διπλασιάζεται με κάθε διπλασιασμό της ηλικίας», εξηγεί. Αυτό σημαίνει ότι στους έξι μήνες το μωρό βλέπει τα χρώματα δύο φορές καλύτερα απ’ ό,τι στους τρεις μήνες. «Αυτό συνεχίζεται μέχρι περίπου τα 17 ή 18 χρόνια. Τότε η χρωματική όραση είναι στο καλύτερό της επίπεδο και μετά αρχίζει σταδιακά να μειώνεται».
Ένα βασικό χρονοδιάγραμμα χρωμάτων
- Μία εβδομάδα: Μπορεί να δει πολύ έντονα κόκκινα ή πράσινα χρώματα
- Δύο μήνες: Μπορεί να δει μπλε αποχρώσεις και να ξεχωρίσει το κόκκινο από το πράσινο
- Τρεις μήνες: Μπορεί να δει κίτρινες αποχρώσεις και να ξεχωρίσει το κίτρινο από το μπλε
- Έξι μήνες: Μπορεί να γνωρίζει ποιο χρώμα «πρέπει» να έχει ένα αντικείμενο, π.χ. ότι η φράουλα είναι κόκκινη
- Ένας χρόνος: Μπορεί να δει και πιο ξεθωριασμένα χρώματα, όχι μόνο τα έντονα
Έχουν τα μωρά αγαπημένο χρώμα;
Όχι ακριβώς, αλλά τους αρέσουν τα χρώματα με έντονη αντίθεση, λέει η Άλις. Γι’ αυτό προτιμήστε βιβλία και παιχνίδια με πολλά χρώματα, όχι μόνο ασπρόμαυρα. «Τα μωρά προτιμούν να κοιτούν κάτι πολύχρωμο παρά κάτι ασπρόμαυρο. Έχουν μια φυσική τάση να αναζητούν το χρώμα. Είναι μια χρήσιμη πληροφορία για τον κόσμο γύρω τους».
Πότε μπορούν τα μωρά να δουν παστέλ χρώματα;
Όχι για αρκετό καιρό. «Αυτά τα χρώματα πιθανότατα φαίνονται αρκετά γκριζωπά στα μωρά», λέει η Άλις. Αυτό σημαίνει ότι τα παστέλ παιχνίδια μοιάζουν όλα σχεδόν ίδια, ανεξάρτητα από το χρώμα τους. «Χρειάζονται έντονα χρώματα για να τα ξεχωρίσουν».
Πότε μαθαίνουν τα παιδιά τις λέξεις για τα χρώματα;
Συνήθως αυτό συμβαίνει όταν το παιδί είναι 2–3 ετών, αν και μπορεί να γίνει λίγο νωρίτερα ή αργότερα. Η λογοθεραπεύτρια Κλερ Σμιθ λέει: «Η εκμάθηση των χρωμάτων είναι μέρος της γλωσσικής ανάπτυξης, αλλά μην αγχώνεστε αν το παιδί σας δεν τα μαθαίνει ακόμα. Τα βασικά δομικά στοιχεία της γλώσσας είναι οι λέξεις που ονομάζουν πράγματα (ουσιαστικά) και οι λέξεις δράσης (ρήματα). Όταν τα κατακτήσει αυτά, θα προχωρήσει στα περιγραφικά στοιχεία (επίθετα)». Μόνο όταν είναι έτοιμο, μπορεί να προχωρήσει σε εννοιολογικές λέξεις για μεγέθη, σχήματα και χρώματα.
Γιατί είναι δύσκολο να τα μάθουν;
«Ένας πιθανός λόγος είναι ότι τα παιδιά δυσκολεύονται να καταλάβουν πού βρίσκεται το όριο ανάμεσα στις ομάδες χρωμάτων. Πότε το μπλε γίνεται πράσινο ή το κόκκινο γίνεται ροζ;», λέει η Άλις.
Ένα ακόμα θέμα είναι ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές αποχρώσεις για κάθε χρώμα, λέει η Κλερ. «Μπορεί να πείτε στο παιδί σας “ο ήλιος είναι κίτρινος”, “αυτό το λουλούδι είναι κίτρινο” και “αυτές οι κάλτσες είναι κίτρινες”, αλλά όλα αυτά τα “κίτρινα” είναι διαφορετικά μεταξύ τους».
Τι γίνεται με την αχρωματοψία;
Η αχρωματοψία (γνωστή και ως έλλειψη χρωματικής όρασης) είναι σχετικά σπάνια, επηρεάζοντας περίπου το 8% των αγοριών και λιγότερο από το 0,5% των κοριτσιών. Τα παιδιά με αχρωματοψία δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν ορισμένα χρώματα. Για παράδειγμα, μπορεί να μην μπορούν να δουν μια κόκκινη μπάλα πάνω σε πράσινο γρασίδι.
«Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας όσο τα παιδιά μαθαίνουν ακόμα τα χρώματα. Ξέρουμε ότι είναι δύσκολα και ότι κάνουν λάθη. Αν όμως μετά τα 3 συνεχίζουν να μπερδεύουν συστηματικά τα χρώματα, ειδικά το κόκκινο και το πράσινο, μιλήστε με τον παιδίατρο ή τον οπτικό σας», σημειώνει.
Πώς να μάθετε στο παιδί σας τα χρώματα
Η Κλερ προτείνει τα εξής:
Εστιάστε σε ένα χρώμα κάθε φορά
Δουλέψτε πρώτα με ένα χρώμα. Πείτε: «Ας βρούμε σήμερα πολλά μπλε πράγματα. Βρήκες μια μπλε μπάλα. Κοίτα, και η τσουλήθρα είναι μπλε». Όταν είστε σίγουροι ότι έχει κατανοήσει το «μπλε», προχωρήστε σε ένα αντίθετο χρώμα, όπως το κίτρινο.
Σκεφτείτε πώς χρησιμοποιείτε τις λέξεις των χρωμάτων
Ένα συχνό λάθος είναι να δείχνετε κάτι (π.χ. ένα αρκουδάκι) και να λέτε απλώς «κόκκινο». Δεν είναι απλώς κόκκινο. Είναι ένα αρκουδάκι που είναι κόκκινο. Προτιμήστε να λέτε: «Το αρκουδάκι είναι κόκκινο».
Χρησιμοποιήστε τα χρώματα στην καθημερινότητα
Κάντε τα χρώματα μέρος της καθημερινής σας ομιλίας και δώστε επιλογές: «Θες τις κόκκινες κάλτσες ή τις μπλε;».
Ο καλύτερος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά γλώσσα είναι να βασίζεται σε ό,τι τα ενδιαφέρει εκείνη τη στιγμή.
Μην εστιάζετε μόνο στα χρώματα
Είναι καλύτερο να δίνετε έμφαση στο τι είναι το αντικείμενο, όχι μόνο στο χρώμα του. Αν περάσει ένα αυτοκίνητο, μπορείτε να πείτε «ένα κόκκινο αυτοκίνητο», αλλά χρησιμοποιήστε και άλλες περιγραφές, όπως «είναι γρήγορο» ή «είναι θορυβώδες».
Αυτό βοηθά σημαντικά στην ανάπτυξη του λεξιλογίου. Από γλωσσική άποψη, τα χρώματα συχνά είναι λιγότερο σημαντικά από άλλες περιγραφικές λέξεις. Γι’ αυτό μην αγχώνεστε αν δεν τα μάθουν γρήγορα.
Πηγή: BBC
