Ίσως έχετε παρατηρήσει το μωρό ή το νήπιό σας να χτυπά το κεφάλι του καθώς μεγαλώνει και αναπτύσσεται.
Αν και η εικόνα αυτή μπορεί να τρομάζει τους γονείς, πρόκειται συχνά για μια φυσιολογική συμπεριφορά που σχετίζεται με την εξερεύνηση του σώματος, την αυτορρύθμιση ή τον ύπνο.
Πότε όμως είναι αθώο στάδιο της ανάπτυξης και πότε μπορεί να κρύβει κάτι πιο σοβαρό; Οι ειδικοί εξηγούν.
Πρόκειται για μία συνηθισμένη συμπεριφορά που χρησιμοποιούν τα παιδιά για να παρηγορήσουν τον εαυτό τους. Μπορεί να δείχνει ανησυχητικό, αλλά δεν είναι. Σχεδόν το 20% των μωρών και των νηπίων χτυπούν το κεφάλι τους με αυτόν τον σκοπό, με τα αγόρια να το κάνουν λίγο περισσότερο συχνά από τα κορίτσια. Το χτύπημα του κεφαλιού συνήθως ξεκινά το δεύτερο μισό του πρώτου έτους και κορυφώνεται μεταξύ των 18 ως 24 μηνών. Η συνήθεια αυτή μπορεί να διαρκέσει για αρκετούς μήνες ή ακόμη και χρόνια, αν και τα περισσότερα παιδιά το σταματούν ως την ηλικία των 3-5 ετών.
Γιατί το κάνουν αυτό τα παιδιά;
Αυτο-παρηγοριά: Όσο παράξενο κι αν ακούγεται, τα περισσότερα παιδιά που χτυπάνε το κεφάλι τους το κάνουν για να χαλαρώσουν. Το παιδί σας μπορεί να χτυπάει το κεφάλι του ρυθμικά, καθώς αποκοιμιέται, όταν ξυπνάει μέσα στη νύχτα ή και ενώ κοιμάται. Μπορεί να λικνίζεται και καθώς στηρίζεται στα χέρια και τα πόδια του. Οι ειδικοί στην ανάπτυξη πιστεύουν πως η ρυθμική κίνηση, όπως το λίκνισμα πάνω σε κουνιστή καρέκλα, μπορεί να βοηθά το παιδί σας να ηρεμεί τον εαυτό του.
Ανακούφιση από τον πόνο: Το μωρό μπορεί να χτυπά το κεφάλι του όταν νιώθει πόνο, είτε από την οδοντοφυΐα, είτε επειδή μπορεί να πονάει το αυτό του. Αυτό δείχνει, ότι το βοηθά να νιώσει καλύτερα, ίσως γιατί αποσπάται η προσοχή του από την δυσφορία στο στόμα ή το αυτί.
Είναι εκνευρισμένο: Εάν το μωρό σας χτυπά το κεφαλάκι του, τότε είναι πιθανή ένδειξη ξεσπάσματος. Προσαπθεί να διαχειριστεί κάποια δύσκολα συναισθήματα. Στις πολύ μικρές ηλικίες που δεν έχει μάθει να εκφράζει με λόγια τα συναισθήματά του, το δείχνει με ενέργειες.
Θέλει να τραβήξει την προσοχή: Όπως ακριβώς συμβαίνει, όταν ουρλιάζει, το μωρό μπορεί να χτυπά το κεφάλι του για να τραβήξει την προσοχή. Είναι πιθανόν εσείς να γίνετε περιποιητικοί, όταν βλέπετε το παιδί σας να κάνει κάτι που φαίνεται αυτοκαταστροφικό. Και μιας και του αρέσει να σας βλέπει να ανταποκρίνεστε στη συμπεριφορά του, μπορεί να συνεχίσει το χτύπημα του κεφαλιού του, ώστε να πάρει την προσοχή που επιθυμεί.
Αναπτυξιακό πρόβλημα: Το χτύπημα του κεφαλιού μπορεί να συνδέεται με τον αυτισμό και άλλες αναπτυξιακές διαταραχές, αλλά στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις, είναι απλώς ένα από τα πολλά σημάδια συναγερμού στη συμπεριφορά του παιδιού. Σπάνια το χτύπημα του κεφαλιού από μόνο του αποτελεί σοβαρό πρόβλημα.
Τι να κάνετε για να το βοηθήσετε;
Η πλειονότητα των παιδιών σταδιακά ξεπερνά τη συνήθεια να χτυπά το κεφάλι της, αλλά δείτε τι μπορείτε να κάνετε για να την αντιμετωπίσετε πιο άμεσα:
Δώστε στο παιδί σας την απαραίτητη προσοχή, όχι όμως, όταν χτυπά το κεφάλι του: Μπορεί αυτή με αυτήν την κίνηση να αναζητεί την προσοχή σας, συνεπώς, προσπαθήστε να μην υποκύπτετε στο μωρό, κάθε φορά που το κάνει. Ακόμη κι αν δεν μπορείτε να αγνοείτε εντελώς τη συμπεριφορά, μη μαλώνετε και μην τιμωρείτε το παιδί γι’ αυτήν. Η δυσαρέσκειά σας θα κάνει μόνο τα πράγματα χειρότερα.
Ξεκινήστε μία ανακουφιστική ρουτίνα ύπνου: Βοηθήστε το μωρό σας να βρει άλλους τρόπους για να ηρεμήσει, ειδικά όταν δυσκολεύεται μετά από μία δύσκολη ημέρα. Χαρίστε του ένα ζεστό μπάνιο πριν τον ύπνο, κάντε του ένα χαλαρό μασάζ ή περάστε λίγο χρόνο μαζί του πριν το βάλετε για ύπνο. Μερικά μωρά αγαπούν τα νανουρίσματα ή να σας ακούν να τους τραγουδάτε γλυκά.
Προστατεύστε το από τραυματισμό: Αν το παιδί σας κοιμάται ακόμη σε κούνια, καλό είναι να ελέγχετε τακτικά – τουλάχιστον μία φορά τον μήνα – όλες τις βίδες και τα παξιμάδια, καθώς το συνεχές λίκνισμα μπορεί να τα έχει χαλαρώσει. Για να περιορίσετε τον θόρυβο και τις φθορές, μπορείτε να τοποθετήσετε λαστιχένια προστατευτικά κάτω από τα πόδια της κούνιας και να κρεμάσετε ένα μαλακό ύφασμα ή πάπλωμα ανάμεσα στην κούνια και τον τοίχο. Αν το παιδί έχει μετακινηθεί σε κανονικό κρεβάτι, σκεφτείτε να το απομακρύνετε από τον τοίχο, ώστε να μειώσετε την επαφή με σκληρές επιφάνειες και πιθανούς τραυματισμούς.
Προσπαθήστε να μην ανησυχείτε: Το νήπιό σας μπορεί να εμφανίσει κάποιες μικρές μελανιές, όμως δεν υπάρχει λόγος πανικού. Το χτύπημα του κεφαλιού αποτελεί συνήθως μια μορφή «αυτορρυθμιζόμενης» συμπεριφοράς. Αυτό σημαίνει ότι είναι εξαιρετικά σπάνιο να χτυπήσει τον εαυτό του τόσο δυνατά ώστε να προκληθεί σοβαρός τραυματισμός. Τα περισσότερα παιδιά γνωρίζουν το όριό τους και σταματούν από μόνα τους μόλις νιώσουν πόνο.
Πότε να απευθυνθείτε στον γιατρό
Αν το παιδί σας χτυπάει πολύ το κεφάλι του κατά τη διάρκεια της ημέρας ή συνεχίζει να χτυπάει το κεφάλι του παρ’όλο που πονάει, μπορεί να έχετε λόγο να ανησυχήσετε. Σε κάποιες σπανιότερες περιπτώσεις, το χτύπημα μπορεί να συνδέεται με τον αυτισμό και άλλες αναπτυξιακές διαταραχές, οι οποίες μερικές φορές γίνονται εμφανείς κατά τη νηπιακή και προσχολική ηλικία.
Τα παιδιά με αυτισμό γενικά δεν συνδέονται καλά με άλλους ανθρώπους. Συχνά δε δείχνουν ενδιαφέρον για σωματική επαφή με τους γονείς τους και φαίνονται σαν να κοιτούν μέσα από τους ανθρώπους αντί να τους κοιτούν. Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας χάνει τις σωματικές του ικανότητες, τη γλώσσα ή άλλες δεξιότητες που έχει κατακτήσει, αν απομονώνεται όλο και περισσότερο ή αν συστηματικά καθυστερεί να κατακτήσει κοινά αναπτυξιακά ορόσημα, απευθυνθείτε στο γιατρό του.
Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις, το χτύπημα του κεφαλιού κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορεί να αποτελεί ένδειξη μιας διαταραχής ύπνου που ονομάζεται ρυθμική διαταραχή κινήσεων στον ύπνο. Πρόκειται για μια συχνή και συνήθως ακίνδυνη συμπεριφορά στα μικρά παιδιά – οι ειδικοί εκτιμούν ότι εμφανίζεται σε περίπου 59% των βρεφών στους 9 μήνες, με τα ποσοστά να μειώνονται στο 5% μέχρι την ηλικία των 5 ετών.
Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν απαιτείται καμία παρέμβαση, εκτός αν το παιδί τραυματίζεται. Εκτός από το χτύπημα του κεφαλιού, τα παιδιά με αυτή τη διαταραχή μπορεί να μουρμουρίζουν δυνατά, να λικνίζονται μπρος-πίσω ή να κάνουν άλλες επαναλαμβανόμενες κινήσεις, είτε την ώρα που κοιμούνται είτε λίγο πριν αποκοιμηθούν.
