«Έξω το παλιό, μέσα το καινούργιο»: Ένα συνηθισμένο mantra για το νέο έτος.
Ωστόσο, κάνοντας μία αναδρομή στο 2025 με μια πιο ψύχραιμη ματιά , διαμορφώνεται η αίσθηση ότι όλος αυτός ο καταιγισμός από λαμπερή νέα τεχνολογία και συζητήσεις στα social media γύρω από τις «καλύτερες πρακτικές γονεϊκότητας» θα μπορούσε να δώσει τη θέση του σε μια επιστροφή σε μια πιο ανθρώπινη, βιωματική παιδική ηλικία, μακριά από οθόνες και ψηφιακές οδηγίες.
Η έννοια του «cool» μοιάζει εδώ και καιρό ξεπερασμένη. Παρ’ όλα αυτά, οι κουραστικές τάσεις στη γονεϊκότητα παραμένουν εύκολα αναγνωρίσιμες. Αν το 2025 απέδειξε κάτι, αυτό ήταν οι ενοχλητικές κοινωνικές παλινδρομήσεις και αστοχίες στο κυρίαρχο αφήγημα γύρω από την ανατροφή των παιδιών. Αυτές είναι οι τάσεις της γονεϊκότητας που υπάρχει η ελπίδα να ανήκουν οριστικά στο παρελθόν μέσα στο 2026.
Οι συμβουλές από το ΑΙ
Το “P στο ChatGPT δεν σημαίνει “Parenting” όπως ακριβώς το ‘Τ” δεν σημαίνει ‘Therapist” (θεραπευτής). Τώρα, υυτό δεν διατυπώνεται για να στιγματιστούν όσοι αισθάνονται την ανάγκη να στραφούν στην τεχνητή νοημοσύνη για οποιονδήποτε από αυτούς τους ρόλους, δεδομένης της μοναξιάς που συχνά συνοδεύει τη γονεϊκότητα και των δυσκολιών στην πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή ψυχοθεραπεία. Παρόλα αυτά τα στοιχεία δείχνουν, ότι οι γονείς εμπιστεύονται το ChatGPT περισσότερο από ό,τι τους γιατρούς και μία πρόσφατη έρευνα έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις συμβουλές μέσω τεχνητής νοημοσύνης. Αποτελεί ένα πρόβλημα που αξίζει να αντιμετωπιστεί.
«Αν ανησυχούμε για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από τα παιδιά, θα έπρεπε να μας απασχολεί εξίσου και το γεγονός ότι τη χρησιμοποιούν οι γονείς», λένε ειδικοί στη διαδικτυακή ασφάλεια. Και, όχι επειδή η τεχνητή νοημοσύνη είναι εγγενώς κακή ή κάτι τέτοιο, αλλά επειδή είναι «εξαιρετικά απρόβλεπτη και γεμάτη λάθη».
Αν μια ανησυχία αργά τη νύχτα οδηγεί στην αναζήτηση απαντήσεων μέσω τεχνητής νοημοσύνης, είναι σημαντικό να υπάρχουν σαφή όρια και δικλείδες ασφαλείας. Το καλύτερο θα ήταν να επικοινωνήσετε με τον παιδίατρό σας για οποιαδήποτε απορία.
Η ψευδαίσθηση της τελειότητας στα social media
Μία από τις πιο έντονες φωτογραφικές τάσεις της χρονιάς στη γονεϊκότητα περιλάμβανε τρυφερές εικόνες παιδιών, όπως μικρά που χαμογελούν σε θεματικά πάρκα. Όμως, λίγο πιο κάτω, μια λεζάντα ήταν αρκετή για να προκαλέσει περισσότερες ανησυχίες παρά «likes» : «Το ανεβάζω σε περίπτωση που το παιδί μου πει κάποτε σε έναν θεραπευτή για τη δύσκολη παιδική του ηλικία…».
Οι φωτογραφίες αποτυπώνουν εκφράσεις, όχι εμπειρίες. Ένα νήπιο μπορεί να χαμογελά και ταυτόχρονα να φοβάται τον θυμό ενός γονιού στο οικογενειακό τραπέζι. Ένας έφηβος μπορεί να ποζάρει με τα ξαδέλφια του και παρ’ όλα αυτά να νιώθει μόνος και αόρατος. Ένα reel μπορεί να φαίνεται διασκεδαστικό· αυτό δεν σημαίνει ότι αποτυπώνει ολόκληρο το καλοκαίρι ή έστω εκείνη τη μέρα.
Η ανάγκη αυτή είναι κατανοητή. Η επιθυμία για «σωστή» ανατροφή, για το σπάσιμο των παλιών κύκλων και για την αποφυγή λαθών που θα μετατραπούν σε τραύματα για τα παιδιά, είναι έντονη.
Οι γονείς το κάνουν αυτό επειδή νιώθουν τεράστια πίεση να είναι τέλειοι και φοβούνται ότι θα αποτύχουν απέναντι στα παιδιά τους. Πρόκειται για μια προσπάθεια άμυνας απέναντι σε μελλοντικές κατηγορίες ότι “τα έκαναν θάλασσα”. Αναζητούν δημόσια επιβεβαίωση για τις “αποτυχίες” τους ώστε να μειώσουν το δικό τους άγχος. Είναι επίσης ένας τρόπος να πείσουν τον εαυτό τους ότι είναι καλοί γονείς.
Το ερώτημα παραμένει αν αυτή η εξωτερική επιβεβαίωση έχει ουσιαστική αξία όταν ένα παιδί δυσκολεύεται εσωτερικά. Και αν, τελικά, τέτοιες πρακτικές δεν ενισχύουν το στίγμα γύρω από τη θεραπεία και δεν καλλιεργούν την ψευδαίσθηση της τελειότητας στα παιδιά δύο αντιλήψεις που τόσο οι Millennials όσο και η Gen Z έχουν επανειλημμένα αμφισβητήσει.
Τέλειοι γονείς δεν υπάρχουν. Αυτό που μπορεί να γίνει είναι προσπάθεια, ανάληψη ευθύνης όταν χρειάζεται και επανόρθωση όπου είναι απαραίτητο. Πρόκειται για μια διαρκή διαδικασία, που δεν έχει λόγο να εκτυλίσσεται δημόσια στα social media.
Το υπερφορτωμένο πρόγραμμα
Το υπερβολικό πρόγραμμα δεν είναι κάτι ακινούριο, αλλά θα ήταν καλύτερα να γίνει παλιό το 2026. Νωρίτερα, το 2025, μία μαμά και νοσηλεύτρια σε παιδιατρικό νοσοκομείο, είχε προτείνει περισσότερο ελεύθερο χρόνο στο πρόγραμμα των παιδιών.
Η εγγραφή μικρών παιδιών σε μία δραστηριότητα ανά σεζόν, με περιορισμένο εβδομαδιαίο χρόνο, συνυπάρχει σήμερα με μια ολοένα και πιο έντονη κουλτούρα υπερφόρτωσης προγραμμάτων. Σε ομαδικές συζητήσεις μεταξύ γονέων, συχνά αποκαλύπτεται ένας μακρύς κατάλογος δραστηριοτήτων -ιδίως αθλητικών- στον οποίο συμμετέχουν παιδιά άλλων οικογενειών, σε βαθμό σαφώς μεγαλύτερο από αυτόν που θεωρείται διαχειρίσιμος από αρκετούς.
Παράλληλα, από τον Σεπτέμβριο του 2024 έως τον Ιούνιο του 2025, στο πλαίσιο της προσχολικής εκπαίδευσης, κυριάρχησε η επαναλαμβανόμενη έμφαση στη λεγόμενη «ετοιμότητα για το νηπιαγωγείο». Στην πράξη, αυτό μεταφράστηκε σε πακέτα εργασιών που δίνονταν για τις σχολικές διακοπές. Η απομάκρυνση από το σχολείο για λίγες ημέρες με στόχο τη σύνδεση με την οικογένεια παρουσιάστηκε, εμμέσως, ως «ρίσκο».
Το ερώτημα που προκύπτει είναι τι ακριβώς εξυπηρετεί αυτή η συνεχής εγρήγορση και αν ανταποκρίνεται πράγματι στις αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών.
Αυτή η διαρκής εγρήγορση κρατά το νευρικό τους σύστημα μόνιμα ενεργοποιημένο, κάτι που μειώνει τη συγκέντρωση, ρίχνει τη διάθεση και διαταράσσει τον ύπνο. Όταν κάθε λεπτό είναι προγραμματισμένο, τα παιδιά έχουν λιγότερες ευκαιρίες να κάνουν επιλογές, να λύσουν μικρά προβλήματα και να πάρουν πρωτοβουλίες. Αντί να μαθαίνουν να σκέφτονται και να αναστοχάζονται, μαθαίνουν να εκτελού».
Οι λόγοι για τους οποίους οι γονείς γεμίζουν τα προγράμματα των παιδιών είναι πολλοί, από την ανάγκη για φύλαξη μετά το σχολείο έως την κοινωνική πίεση. Παρ’ όλα αυτά, ολοένα και περισσότεροι γονείς και ειδικοί —καθώς και εκπαιδευτικοί που υιοθετούν πολιτικές χωρίς εργασίες για το σπίτι— φαίνεται να συγκλίνουν στην ίδια διαπίστωση.
Ο ελεύθερος χρόνος λειτουργεί ευεργετικά. Σε έναν απολογισμό των τάσεων που αξίζει να διατηρηθούν το 2026, ο «χρόνος χωρίς πρόγραμμα» θα μπορούσε να βρίσκεται στην κορυφή της λίστας.
FAFO (f*** around and find out) vs Gentle Πarenting
Ετικέτες. Λέμε στα παιδιά μας να τις αποφεύγουν, αλλά μοιάζουν να υπάρχουν παντού. FAFO kaı gentle parenting (ήρεμη ανατροφή). To πρώτο προέρχεται από το (F… Around and Find Out) και έχει δώσει το όνομά του σε ένα στιλ ανατροφής που εστιάζει στις «λογικές συνέπειες» των πράξεων των παιδιών.
Αντί, λοιπόν, να τα τιμωρήσουν, τα αφήνουν να μάθουν από τις φυσικές συνέπειες των όσοων κάνουν. Σύμφωνα με όσους ακολουθούν τη λογική της φυσικής συνέπειας αντί της τιμωρίας ή της επιβράβευσης, τα παιδιά αντιλαμβάνονται καλύτερα τη συνέπεια μιας κακής επιλογής αν τη βιώσουν παρά αν τα εμποδίσουμε και απλά τα τιμωρήσουμε.
Το δεύτερο είναι μια προσέγγιση γονεϊκότητας που εστιάζει στη δημιουργία μιας σχέσης βασισμένης στον σεβασμό, την ενσυναίσθηση, την κατανόηση και την αμοιβαία εμπιστοσύνη με το παιδί, αντί στην αυστηρότητα και τις τιμωρίες.
Η δημόσια συζήτηση γύρω από τη γονεϊκότητα έχει γίνει ολοένα και πιο έντονη. Το gentle parenting βρίσκεται στο επίκεντρο μιας έντονης αντίδρασης, την οποία αρκετοί ειδικοί αποδίδουν σε παρερμηνείες σχετικά με το τι πραγματικά σημαίνει η προσέγγιση αυτή.
Η μεγαλύτερη παρανόηση που συναντώ είναι όταν η gentle parenting ταυτίζεται με την permissive parenting. Το permissive parenting χαρακτηρίζεται από υψηλή συναισθηματική ζεστασιά αλλά χαμηλά όρια. Είναι ο γονέας που αφήνει το παιδί να ξενυχτήσει απλώς επειδή το θέλει. Η gentle parenting είναι μια μορφή authoritative parenting, δηλαδή υψηλή ζεστασιά σε συνδυασμό με υψηλά όρια.
Ένας «gentle» γονέας θα έλεγε «Ήρθε η ώρα για ύπνο. Ξέρω ότι στενοχωριέσαι που τελείωσε η μέρα, αλλά είναι δική μου ευθύνη να φροντίζω το σώμα σου να είναι υγιές, οπότε τώρα πάμε για ύπνο. Ποιο βιβλίο θα ήθελες να διαβάσουμε πριν κοιμηθείς;».
Αυτή η προσέγγιση συμπυκνώνει τον ορισμό της gentle parenting, όπως τον αντιλαμβάνονται πολλοί ειδικοί. Ωστόσο, η σύγχυση γύρω από το νόημά της φαίνεται να έχει οδηγήσει σε μια έντονη υπερδιόρθωση: τη λεγόμενη FAFO parenting.
Ο όρος FAFO μπορεί να ακούγεται εύθυμος ή χιουμοριστικός, του τύπου «Θες να ακουμπήσεις το καυτό μάτι της κουζίνας; FAFO!», όμως δεν αντιμετωπίζεται με την ίδια ελαφρότητα από τους ειδικούς.
«Η διατύπωση υπονοεί μια τιμωρητική στάση που μπορεί να διολισθήσει είτε στην ανταπόδοση -«αυτό θα σου γίνει μάθημα»- είτε στην εγκατάλειψη- «έστρωσες το κρεβάτι σου, τώρα ξάπλωσε».
Τέτοιες πρακτικές μπορούν να καλλιεργήσουν ντροπή, μυστικότητα και αγανάκτηση. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει και ένας χρήσιμος πυρήνας στην ιδέα.
Ίσως, τελικά, μια πιο ισορροπημένη, υβριδική προσέγγιση να αποτελεί το ζητούμενο για το 2026.
Η επική σύγκρουση γύρω από τη φροντίδα των παιδιών
Οι περισσότεροι γονείς, ένα ποσοστό της τάξης του 90%, έχουν χάσει τον ύπνο τους από το στρες της φροντίδας των παιδιών, κάτι που στοιχίζει τη σωματική και ψυχική υγεία.
Ωστόσο, όσο προχωρούσε το 2025, άρχισαν να διακρίνονται ορισμένα ενθαρρυντικά σημάδια. Τον Μάιο του 2025, η εταιρεία εσωρούχων Cakes ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να καλύπτει έως και 36.000 δολάρια σε έξοδα παιδικής φροντίδας για εργαζομένους με παιδιά έως 6 ετών. Τον Σεπτέμβριο του 2025, το Νέο Μεξικό έγινε η πρώτη πολιτεία στις Ηνωμένες Πολιτείες που προσφέρει δωρεάν, καθολική παιδική φροντίδα, ανεξαρτήτως εισοδήματος.
Παρόμοια μέτρα δύσκολα αναμένεται να εφαρμοστούν άμεσα σε περιοχές όπως το Λονγκ Άιλαντ της Νέας Υόρκης, ιδίως για οικογένειες των οποίων τα παιδιά θα έχουν ήδη περάσει την ηλικία του νηπιαγωγείου μέχρι να καταστούν τέτοιες παροχές καθολικά διαθέσιμες. Παρ’ όλα αυτά, η πρόοδος αυτή αποτελεί λόγο στήριξης και αισιοδοξίας για τους γονείς που απαλλάσσονται από τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες που έχουν βιώσει τόσες οικογένειες τα προηγούμενα χρόνια.
Η προσδοκία είναι το 2026 να αποδειχθεί λιγότερο ασφυκτικό και πιο υποστηρικτικό για τη γονεϊκότητα και τη φροντίδα των παιδιών.
