Το τελευταίο διάστημα ο όρος «functional freeze» (λειτουργική παράλυση) έχει γίνει viral στα social media.
Περιγράφει μια κατάσταση που πολλοί γονείς βιώνουν χωρίς να το καταλαβαίνουν: συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά στην καθημερινότητα (τάισμα, σχολείο, δουλειές), αλλά εσωτερικά νιώθουν «παγωμένοι», αποσυνδεδεμένοι ή συναισθηματικά μουδιασμένοι.
Ψυχολόγοι εξηγούν, ότι οι γονείς μπορεί να μη συνειδητοποιούν ότι βρίσκονται σε λειτουργική παράλυση, γιατί εξακολουθούν να κάνουν όλα τα βασικά.
Όμως αυτή η κατάσταση, αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ψυχική υγεία και τη σχέση τους με τα παιδιά τους».
Τι είναι το functional freeze
Δεν πρόκειται για επίσημη διάγνωση, αλλά για έναν όρο που περιγράφει μια βραχυπρόθεσμη αντίδραση του νευρικού συστήματος, όπου το άτομο «παγώνει» για λόγους φόβου, υπερφόρτωσης ή αυτοπροστασίας. Εξωτερικά φαίνεται ότι συνεχίζει να λειτουργεί, εσωτερικά όμως νιώθει κενό και δυσκολεύεται να αντλήσει χαρά.
Σε αντίθεση με το burnout (υπερκόπωση), που χαρακτηρίζεται από εξάντληση και μειωμένη παραγωγικότητα, ή την κατάθλιψη, που επηρεάζει τη διάθεση και τη συμπεριφορά, το functional freeze μπορεί να περνά απαρατήρητο γιατί οι γονείς συνεχίζουν να «λειτουργούν». Ωστόσο, αν επιμένει, μπορεί να οδηγήσει και σε κλινική κατάθλιψη.
Πώς εμφανίζεται στους γονείς
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι βασικές ενδείξεις είναι:
- Συναισθηματική αποσύνδεση: Οι γονείς φροντίζουν τα παιδιά τους μηχανικά, χωρίς να νιώθουν χαρά ή ικανοποίηση.
- Απόσυρση: Δραστηριότητες που κάποτε έφερναν ζεστασιά (αγκαλιές πριν τον ύπνο, οικογενειακά γεύματα) γίνονται κουραστικές ή αποφεύγονται.
- Παράλυση στην πράξη: Συσσωρεύονται δουλειές, ξεχνιούνται ραντεβού, επικρατεί αίσθηση «δεν μπορώ να κάνω τίποτα».
- Ακαμψία στις ρουτίνες: Ένα απλό απρόοπτο (π.χ. κλείσιμο σχολείου) προκαλεί υπερβολικό στρες.
- Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων: Ακόμα και οι μικρές αποφάσεις (σνακ, ώρες ύπνου) γίνονται εξαντλητικές.
- Αποφυγή συγκρούσεων: Αντίδραση με παγωμάρα, αδυναμία να διαχειριστούν ξεσπάσματα ή τσακωμούς.
- Απώλεια χαράς: Μια μέρα ξεκινάει με το αίσθημα «ας τελειώσει» αντί για ενθουσιασμό.
Γιατί είναι πιο συχνό στους γονείς
Η γονεϊκότητα σήμερα συνδέεται με ασταμάτητες απαιτήσεις: εργασία, φροντίδα παιδιών, κοινωνικές πιέσεις, οικονομικές ευθύνες.
Η αίσθηση ότι πρέπει να είναι συνεχώς «τέλειοι» γονείς οδηγεί σε χρόνιο στρες και υπερφόρτωση του νευρικού συστήματος. Όταν αυτό φτάσει στα όριά του, καταφεύγει στο «πάγωμα» για αυτοπροστασία.
Οι γονείς με ανεπίλυτα παιδικά τραύματα είναι ακόμη πιο επιρρεπείς, ενώ η απομόνωση της σύγχρονης καθημερινότητας κάνει τα πράγματα δυσκολότερα.
Ποιες είναι οι συνέπειες στην οικογένεια
Αν η λειτουργική παράλυση παραμένει, μπορεί να επηρεάσει βαθιά τη δυναμική της οικογένειας:
- Τα παιδιά αντιλαμβάνονται την συναισθηματική απουσία του γονιού.
- Οι οικογενειακές σχέσεις γίνονται μηχανικές, προσανατολισμένες μόνο σε υποχρεώσεις.
- Τα ζευγάρια απομακρύνονται συναισθηματικά.
- Τα παιδιά μπορεί να νιώσουν ανασφάλεια ή να πάρουν ρόλο «φροντιστή» του γονέα, κάτι που τους επιβαρύνει ψυχολογικά.
Πώς να «ξεπαγώσετε» από το functional freeze
Οι ειδικοί προτείνουν πρακτικές που βοηθούν να βγείτε σταδιακά από αυτήν την κατάσταση:
- Αυτοσυμπόνια: Μην κατηγορείτε τον εαυτό σας· είναι φυσιολογική αντίδραση του εγκεφάλου.
- Επαφή με το σώμα: Ασκήσεις αναπνοής, διατάσεις, περπάτημα στη φύση.
- Μείωση multitasking: Επικεντρωθείτε σε μία δραστηριότητα τη φορά.
- Ρουτίνες με ευελιξία: Σταθερές συνήθειες που προσφέρουν ασφάλεια χωρίς να σας περιορίζουν.
- Φροντίδα διατροφής και ύπνου: Ζεστά, ισορροπημένα γεύματα και ξεκούραση.
- Επανασύνδεση με τη χαρά: Μικρές στιγμές παιχνιδιού ή δημιουργικότητας με τα παιδιά.
- Στήριξη από σχέσεις: Μοιραστείτε την εμπειρία με φίλους, σύντροφο ή επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Όπως τονίζουν οι ψυχολόγοι, το functional freeze δεν είναι αδυναμία, αλλά ένας μηχανισμός του οργανισμού να αντέξει την υπερφόρτωση. Με αυτογνωσία, υποστήριξη και μικρά βήματα, οι γονείς μπορούν να ανακτήσουν τη σύνδεση με τα παιδιά και τον εαυτό τους.
