Όλο και περισσότερες οικογένειες βρίσκονται αντιμέτωπες με τη διάγνωση σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά τους.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ,το 0,4% των παιδιών ηλικίας 2-14 ετών έχει διαβήτη, ποσοστό που αποτυπώνει μια σταδιακή αύξηση των περιστατικών στη χώρα μας.
Ο παιδικός διαβήτης εμφανίζεται με τη μορφή του τύπου 1, λόγω κληρονομικότητας μια και είναι πολύ δύσκολο παιδιά να έχουν τόσο κακή διατροφή που να εμφανίσουν τύπου 2. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, κάθε χρόνο 7 με 10 ανά 10.000 παιδιά εμφανίζουν ΣΔ τύπου 1. Το τρομερά ανησυχητικό, όμως, είναι ότι παρατηρείται αύξηση στην εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2 σε παιδιά ήδη από 9 ετών.
Ο διαβήτης χωρίζεται σε δύο βασικές μορφές, τον Τύπο 1 και τον Τύπο 2. Σύμφωνα με τα στοιχεία, περίπου 17 στα 100.000 παιδιά εμφανίζουν διαβήτη και στο 90% των περιπτώσεων πρόκειται για διαβήτη Τύπου 1.
Αίτια και συμπτώματα
Ο διαβήτης Τύπου 1 στα παιδιά προκύπτει όταν το πάγκρεας δεν παράγει επαρκή ινσουλίνη. Η κληρονομικότητα μπορεί να παίξει ρόλο, ωστόσο συχνά η αιτία παραμένει άγνωστη, ακόμη και όταν δεν υπάρχει σχετικό οικογενειακό ιστορικό. Ο διαβήτης Τύπου 2, αν και εμφανίζεται σπανιότερα στις πολύ μικρές ηλικίες, σχετίζεται κυρίως με τον τρόπο ζωής και την κακή διατροφή, όταν ο οργανισμός είτε δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη είτε δεν τη χρησιμοποιεί αποτελεσματικά.
Ο παιδικός διαβήτης, που αναφέρεται συνήθως ως Διαβήτης Τύπου 1, είναι μια χρόνια πάθηση που επηρεάζει το σώμα και τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί την ινσουλίνη για τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Τα συνηθέστερα συμπτώματα του παιδικού διαβήτη περιλαμβάνουν
- Αυξημένη δίψα και συχνή ούρηση
- Απώλεια βάρους
- Αυξημένη πείνα
- Κόπωση
- Θολή όραση
- Επιμόλυνση ή φλεγμονή
Όπως σημειώνει ο Ειδικός Παθολόγος – Διαβητολόγος Κωνσταντίνος Μπαλαμπάνης ένα διαβητικό παιδί θα πρέπει να έχει έναν άνθρωπο συνεχώς δίπλα του για να προσέχει και να παίρνει τις αποφάσεις για τη ρύθμισή του.
Η διάγνωση σακχαρώδη διαβήτη σε ένα παιδί φέρνει σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα της οικογένειας. Οι νέες ιατρικές ανάγκες – οι μετρήσεις σακχάρου, οι ενέσεις ινσουλίνης και η προσεγμένη διατροφή – συνδυάζονται με έντονα συναισθήματα που συχνά δυσκολεύουν την προσαρμογή. Ο φόβος, η απορία, η άρνηση ή ακόμη και ο θυμός είναι συνηθισμένες αντιδράσεις τόσο του παιδιού όσο και των γονέων. Σε αυτό το πλαίσιο, ο τρόπος με τον οποίο θα μιλήσει η οικογένεια στο παιδί για τον διαβήτη αποκτά καθοριστική σημασία.
Η σαφής, ειλικρινής και προσαρμοσμένη στην ηλικία επικοινωνία μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση ασφάλειας του παιδιού και να διευκολύνει την ομαλή προσαρμογή του στη νέα πραγματικότητα.
Τι πρέπει να πούμε στο παιδί για τον διαβήτη
Η ενημέρωση χρειάζεται να γίνεται με τρόπο απλό, κατανοητό και χωρίς περιττές λεπτομέρειες που μπορεί να το τρομάξουν. Ο διαβήτης μπορεί να εξηγηθεί ως μια κατάσταση που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί την τροφή.
Με τις κατάλληλες μετρήσεις, τη φαρμακευτική αγωγή και τη σωστή διατροφή, τα επίπεδα σακχάρου μπορούν να παραμείνουν σταθερά και το παιδί να συνεχίσει κανονικά τη ζωή του.
Εξίσου σημαντικό είναι το παιδί να συμμετέχει σταδιακά στη φροντίδα του. Η ενεργός εμπλοκή, όπως το να βοηθά στην καταγραφή μιας μέτρησης ή να επιλέγει ένα υγιεινό σνακ, ενισχύει την αίσθηση υπευθυνότητας και μειώνει το άγχος.
Παράλληλα, οι γονείς χρειάζεται να δίνουν χώρο στην έκφραση συναισθημάτων, ακόμη και όταν αυτά είναι δύσκολα. Ο φόβος, η απογοήτευση ή η άρνηση είναι φυσιολογικές αντιδράσεις και χρειάζονται κατανόηση.
Σε περιπτώσεις που οι δυσκολίες παρατείνονται, η συνεργασία με ψυχολόγο με εμπειρία στον παιδικό διαβήτη μπορεί να στηρίξει ουσιαστικά τόσο το παιδί όσο και την οικογένεια.
Πώς θα προσαρμοστεί το παιδί ανά ηλικία
- Προσχολική ηλικία (3–6 ετών): Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία κατανοούν καλύτερα μέσα από ιστορίες και εικόνες. Η εξήγηση μπορεί να γίνει με παραδείγματα, όπως ότι «το σώμα χρειάζεται μια βοήθεια για να χρησιμοποιήσει τη ζάχαρη». Οι πληροφορίες δίνονται σε μικρές δόσεις, ενώ η σταθερή ρουτίνα και η θετική ενίσχυση (π.χ. ένα αυτοκόλλητο μετά τη μέτρηση) τα βοηθούν να νιώσουν ασφάλεια.
- Σχολική ηλικία (7–12 ετών): Σε αυτό το στάδιο, το παιδί μπορεί να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες για το πώς λειτουργεί το σώμα και να εκπαιδευτεί σε βασικές δεξιότητες, όπως η αναγνώριση υπογλυκαιμίας ή η επιλογή κατάλληλου σνακ. Η σταδιακή ανάθεση ευθυνών, σε συνδυασμό με την υποστήριξη των γονιών και τη συνεργασία με το σχολείο, ενισχύουν την αυτονομία.
- Εφηβεία (13+): Ο έφηβος χρειάζεται σεβασμό στην ανάγκη του για ιδιωτικότητα και αυτοδιάθεση. Είναι σημαντικό να τεθούν σαφείς κανόνες ασφαλείας (π.χ. πάντα μετρητής και σνακ μαζί) αλλά και να υπάρχει διάλογος για θέματα όπως η κοινωνική ζωή, η άθληση ή η διατροφή. Η συνεργασία και όχι ο έλεγχος είναι το κλειδί, ώστε ο έφηβος να αναλάβει ενεργό ρόλο στη φροντίδα του.
Πώς μιλάμε για υπογλυκαιμία
Η εκπαίδευση του παιδιού στην αναγνώριση και τη διαχείριση της υπογλυκαιμίας είναι απαραίτητη για την καθημερινή του ασφάλεια.
Συμπτώματα όπως τρέμουλο, έντονος ιδρώτας, ζάλη ή ξαφνική πείνα πρέπει να γίνουν οικεία και αναγνωρίσιμα. Είναι χρήσιμο οι γονείς να συμφωνήσουν με το παιδί σε μια απλή «κωδική φράση» που σημαίνει ότι διακόπτεται κάθε δραστηριότητα και ακολουθεί μέτρηση και λήψη γρήγορου υδατάνθρακα.
Το διεθνώς αποδεκτό πρωτόκολλο 15-15 (15g γλυκόζης και επανέλεγχος σε 15 λεπτά) μπορεί να παρουσιαστεί στο παιδί με τρόπο προσαρμοσμένο στην ηλικία του, ώστε να μάθει να το εφαρμόζει με φυσικότητα.
Εξίσου σημαντικό είναι να κατανοεί ότι μετά από την αρχική αποκατάσταση, χρειάζεται ένα μικρό σνακ που θα σταθεροποιήσει τα επίπεδα σακχάρου. Η επανάληψη και η πρακτική καθιστούν αυτή τη διαδικασία μέρος της ρουτίνας, μειώνοντας σταδιακά τον φόβο.
Οι προκλήσεις της οικογένειας ενός διαβητικού παιδιού
Η διάγνωση του παιδικού διαβήτη συνοδεύεται συχνά από έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις. Η άρνηση, ο θυμός, το άγχος και η λύπη εναλλάσσονται, μέχρι να επέλθει σταδιακά η αποδοχή.
Σε αυτό το διάστημα, οι γονείς μπορεί να κινούνται ανάμεσα στην υπερπροστασία και την αυστηρότητα, αναζητώντας τη «σωστή στάση» απέναντι στο παιδί.
Το πιο υγιές μοντέλο ανατροφής φαίνεται να είναι εκείνο που συνδυάζει αγάπη και στήριξη με σαφή όρια και ξεκάθαρες προσδοκίες, πάντα μέσα από διάλογο και συνεργασία.Το παιδί χρειάζεται να νιώθει ότι οι γονείς του είναι σύμμαχοι και καθοδηγητές, όχι αυστηροί κριτές.
Όταν υπάρχει ανοιχτή επικοινωνία και συνέπεια, το παιδί αισθάνεται ότι η οικογένεια πορεύεται μαζί του στη νέα πραγματικότητα, κάτι που ενισχύει σημαντικά την ψυχολογική του ανθεκτικότητα.
Η υποστήριξη από ειδικό ψυχικής υγείας, όπου κριθεί απαραίτητο, μπορεί να λειτουργήσει ως πολύτιμο βοήθημα τόσο για τους γονείς όσο και για το ίδιο το παιδί, ώστε να διαχειριστούν πιο ομαλά τις νέες απαιτήσεις και να διατηρηθεί η ισορροπία στις σχέσεις τους.
Σωστή ενημέρωση του σχολείου
Η σωστή ενημέρωση του σχολείου αποτελεί βασικό πυλώνα ασφάλειας για το παιδί. Οι εκπαιδευτικοί, ο γυμναστής και, όπου υπάρχει, η σχολική νοσηλεύτρια χρειάζεται να γνωρίζουν όχι μόνο πώς γίνονται οι μετρήσεις ή πώς αναγνωρίζεται μια υπογλυκαιμία, αλλά και πώς να αντιδράσουν πρακτικά σε περίπτωση ανάγκης.
Η ύπαρξη ενός γραπτού πλάνου δράσης, με απλές οδηγίες και στοιχεία επικοινωνίας των γονιών και του θεράποντα ιατρού, προσφέρει επιπλέον ασφάλεια.Παράλληλα, οι φίλοι και οι γονείς τους μπορούν να ενημερωθούν με απλό και κατανοητό τρόπο, ώστε να ξέρουν πώς να σταθούν δίπλα στο παιδί.
Η γνώση μειώνει το στίγμα, αποτρέπει παρανοήσεις και δημιουργεί ένα περιβάλλον αποδοχής. Όταν το παιδί νιώθει ότι δεν χρειάζεται να κρύψει τον διαβήτη του, ενισχύεται η αυτοπεποίθησή του και προστατεύεται η ψυχική του υγεία.
Τι χρειάζεται προσοχή
Κάθε παιδί αντιδρά διαφορετικά στη νέα πραγματικότητα. Ωστόσο, υπάρχουν συμπεριφορές που αξίζουν ιδιαίτερη προσοχή: επίμονη άρνηση για συμμετοχή στις μετρήσεις ή στη θεραπεία, συχνά ξεσπάσματα θυμού, απόσυρση από φίλους και δραστηριότητες ή υπερβολική ενασχόληση με το φαγητό και το σώμα.
Αυτά τα σημάδια δείχνουν ότι το παιδί δυσκολεύεται να προσαρμοστεί και χρειάζεται στήριξη. Η έγκαιρη συζήτηση με τον διαβητολόγο, αλλά και η συνεργασία με ψυχολόγο όταν κρίνεται απαραίτητο, μπορεί να αποτρέψει την εδραίωση δυσλειτουργικών συμπεριφορών και να προσφέρει στο παιδί τα εργαλεία για μια πιο υγιή διαχείριση της κατάστασης.
Η προληπτική παρέμβαση είναι πάντα πιο αποτελεσματική από την καθυστερημένη αντίδραση. Ο παιδικός διαβήτης αποτελεί μια χρόνια πάθηση που απαιτεί καθημερινή φροντίδα. Δεν είναι όμως εμπόδιο στη ζωή ή στα όνειρα ενός παιδιού.
Με σωστή ενημέρωση, ενεργό συμμετοχή και ένα υποστηρικτικό οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, το παιδί μπορεί να ζήσει μια γεμάτη, δημιουργική και ισορροπημένη ζωή.
H ιστορία του μικρού Ηλία που έσωσε δεκάδες παιδιά
Πριν από λίγα χρόνια ο μικρός Ηλίας και η μητέρα του έδωσαν μάχη με το σύστημα υγείας, για να μπορεί να έχει την ιατρική περίθαλψη που χρειάζεται αυτός και όλα τα παιδιά που πάσχουν από αυτή τη νόσο.
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια νόσος που χαρακτηρίζεται από αύξηση του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα, που κατά κύριο λόγο οφείλεται στην ελλιπή παραγωγή ινσουλίνης.
Τέτοιες ιστορίες επιτυχίας μεταλαμπαδεύουν την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.
Μία κούκλα με αντλία
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Πριν από λίγους μήνες η Mattel κυλκλοφόρησε και την πρώτη κούκλα Barbie με διαβήτη. Έχει σχεδιαστεί «για να επιτρέψει σε περισσότερα παιδιά να δουν τον εαυτό τους και να ενθαρρύνει το παιχνίδι με κούκλες που εκτείνεται πέρα από την εμπειρία ζωής ενός παιδιού».
Η νέα κούκλα Barbie είναι ντυμένη με μπλε πουά μπλούζα και φούστα -καθώς τόσο το μπλε χρώμα όσο και το κυκλικό σχέδιο είναι σύμβολα που χρησιμοποιούνται σε όλο τον κόσμο για να εκφράσουν την ευαισθητοποίηση για τον διαβήτη. Ο διαβήτης τύπου 1 είναι μια αυτοάνοση πάθηση όπου το σώμα επιτίθεται και καταστρέφει τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. Συχνά διαγιγνώσκεται στην παιδική ηλικία και οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούν τα επίπεδα γλυκόζης τους και να λαμβάνουν ινσουλίνη καθημερινά.
Η νέα Barbie έχει σχεδιαστεί σε συνεργασία με τον παγκόσμιο μη κερδοσκοπικό οργανισμό για τον διαβήτη τύπου 1, Breakthrough T1D. Φοράει μια συσκευή παρακολούθησης γλυκόζης (CGM) στο χέρι της, ενώ για να τη διατηρεί στη θέση της χρησιμοποιεί ιατρική ταινία σε σχήμα καρδιάς. Η Barbie φέρει επίσης ένα κινητό τηλέφωνο με εφαρμογή CGM για να παρακολουθεί τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα της καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Η κούκλα φοράει επίσης μια αντλία ινσουλίνης που της παρέχει αυτοματοποιημένη δοσολογία ινσουλίνης ανάλογα με τις ανάγκες, και κρατάει μια τσάντα αρκετά μεγάλη για τα απαραίτητα, όπως σνακ, που μπορεί να χρειαστεί ενώ βρίσκεται έξω. Οι συσκευές έχουν σχεδιαστεί με την καθοδήγηση του Breakthrough T1D, ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικές, αλλά και προσιτές στα παιδιά, χωρίς φυσικά να χάνεται το στοιχείο του παιχνιδιού.
