Πολλά από τα πιο συχνά λάθη που κάνουν οι γονείς περνούν απαρατήρητα, όμως μπορεί να υπονομεύσουν την αυτοπεποίθηση του παιδιού. Η παιδική ψυχολογία δείχνει ότι ακόμη και μικρές καθημερινές συμπεριφορές μπορούν να επηρεάσουν την εικόνα που έχει το παιδί για τον εαυτό του.
Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι για να αποφευχθούν αυτά τα λάθη και οι συμπεριφορές. Αρκεί να τα αναγνωρίσουν και να δημιουργήσουν ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, όπου το παιδί θα μπορεί να αναπτύσσεται με αυτοπεποίθηση και ασφάλεια.
Ποια είναι όμως αυτά τα 8 λάθη;
Υπερβολικοί έπαινοι
Είτε το πιστεύετε, είτε όχι, υπάρχει θέμα, όταν επαινούμε πολύ τα παιδιά. Ως γονείς, όλοι θέλουμε να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθησή τους, αλλά τα πράγματα αντιστρέφονται, όταν αυτός ο έπαινος δεν βασίζεται στην αξία του. Ο υπερβολικός έπαινος μπορεί να κάνει τα παιδιά να εξαρτάται από την εξωτερική επιβεβαίωση για την αυτοεκτίμησή τους. Μπορεί, επιπλέον, να τους δημιουργήσει πίεση για να είναι πάντα τέλεια, κάτι που μπορεί να επιφέρει άγχος και αμφισβήτηση για τον εαυτό τους, όταν δεν τα καταφέρνουν. Αντ΄αυτού, στόχος θα πρέπει να είναι ένας γνήσιος έπαινος στην προσπάθεια και στη βελτίωση. Αυτό διδάσκει στα παιδιά, ότι είναι εντάξει να κάνουν λάθος.
Σύγκριση με άλλα παιδιά
Λίγο πολύ, το έχουμε βιώσει οι μεγάλοι. Οι δικοί μας γονείς ήθελαν πάντα το καλύτερο για μας. Ωστόσο, συχνά συνέκριναν τους βαθμούς στο σχολείο, τις επιτυχίες, ακόμη και τη συμπεριφορά μας με άλλα παιδιά, από ξαδέλφια μέχρι φίλους. Μην μας πείτε, ότι δεν έχετε ακούσει ποτέ φράσεις όπως «Κοίτα πόσο καλά κάθεται η Μαρία» ή «Γιατί δεν είσαι κι εσύ τόσο καλός μαθητής όσο ο Μιχάλης». Μπορεί να θεωρούσαν, ότι τέτοιου τύπου φράσεις θα μας βοηθούσαν να κινητοποιηθούμε, αλλά το μόνο που έκαναν ήταν να μη νιώθουμε ποτέ αρκετά καλοί.
Είναι πειρασμός η σύγκριση, ομολογουμένως. Ομως, αυτό που πρέπει να θυμάται κάθε γονιός είναι, ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό. Έχει τις δικές του δυνάμεις και αδυναμίες. Αντί, λοιπόν, να συγκρίνουμε το παιδί μας με άλλους, θα πρέπει να το ενθαρρύνουμε να ανταγωνίζεται τον εαυτό του και να πανηγυρίζει τις προσωπικές του νίκες και εξέλιξη.
Δεν επιτρέπεται η αποτυχία
Στον κόσμο της ψυχολογίας υπάρχει κάτι που λέγεται «το παράδοξο της αποτυχίας». Βασίζεται στην κατανόηση, ότι η αποτυχία, όσο κι αν είναι μία επώδυνη στιγμή, στην πραγματικότητα είναι καθοριστική για την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας και της αυτοπεποίθησης. Το υπερπροστατευτικό ένστικτο του γονέα μπορεί να υπερισχύσει και να σπεύσει να προστατεύσει το παιδί από το να βιώσει την αποτυχία. Ορμά για για να λύσει τα προβλήματά τους, να ολοκληρώσει τις εργασίες τους ή ακόμα και να δώσει τις μάχες του αντί για εκείνα. Όμως, αυτή η προσέγγιση του γονέα – ελικόπτερου δεν κάνει πάντα καλό. Τα παιδιά που δεν τους επιτρέπεται να αποτύχουν, χάνουν πολύτιμες ευκαιρίες για να μάθουν να διαχειρίζονται δύσκολες καταστάσεις, να λύνουν προβλήματα ή να ξεπερνούν αντιξοότητες, δεξιότητες που είναι σημαντικές για την συναισθηματική ευημερία και ανάπτυξη.
Παραβλέπονται τα ενδιαφέροντά τους
Τα παιδιά εκ φύσεως είναι περίεργα και παθιασμένα. Μπορεί να ενθουσιάζονται τη μία με τους δεινοσαύρους, την άλλη με τους πλανήτες και πάει λέγοντας. Οι γονείς εύκολα μπορεί να παραβλέψουν αυτά τα ενδιαφέροντα χαρακτηρίζοντάς τα παροδικά ή άσχετα, κυρίως επειδή δεν ευθυγραμμίζονται με το τι θεωρούν εκείνοι πως έχει αξία. Όμως, υπάρχει ένα ζήτημα εδώ: Όταν παραβλέπονται ή αγνοούνται τα προσωπικά ενδιαφέροντα των παιδιών, στέλνουμε το μήνυμα, ότι όσα τους αρέσουν δεν είναι σημαντικά. Κι αυτό μπορεί να βλάψει την αυτοπεποίθησή τους και να τα αποθαρρύνει από το να εξερευνήσουν ή να κυνηγήσουν αυτό που αγαπούν. Αντιθέτως, θα πρέπει να τροφοδοτήσουμε τον ενθουσιασμό τους με το να μάθουμε για τα ενδιαφέροντά τους, να συμμετέχουμε σε δραστηριότητες μαζί τους και να τα ενθαρρύνουμε να μοιραστούν τη γνώση τους.
Απαξίωση των συναισθημάτων τους
Η απαξίωση των συναισθημάτων των παιδιών μπορεί να τα κάνει να νιώθουν αποξενωμένα. Ν’ αρχίσουν να αμφισβητούν τα ίδια τους τα συναισθήματα, γεγονός που ίσως υπονομεύσει την αυτοεκτίμησή τους και την ικανότητά τους να εκφράζονται.
Αντί να απορρίπτουμε τα συναισθήματά τους, ας προσπαθήσουμε να τα αναγνωρίσουμε και να τα επικυρώσουμε, όσο παράλογα κι αν φαίνονται σε εμάς.
Μη ρεαλιστικές προσδοκίες
Ως γονείς, θέλουμε το καλύτερο για τα παιδιά μας. Όμως, το να θέτουμε τον πήχη πολύ ψηλά μπορεί να δημιουργήσει περιττό άγχος και να πλήξει την αυτοεκτίμησή τους όταν δεν καταφέρνουν να ανταποκριθούν. Θέτοντας ρεαλιστικές προσδοκίες, μπορούμε να τα βοηθήσουμε να αποδεχθούν τις ατέλειές τους και να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
Προσήλωση στα αρνητικά
Είναι σύνηθες να δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή σε αυτό που δεν πήγε καλά, παραβλέποντας όλα όσα πήγαν σωστά. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να δυσκολεύτηκε σε ένα μάθημα, παρόλο που τα κατάφερε πολύ καλά στα υπόλοιπα. Η συνεχής εστίαση στα αρνητικά μηνύματα μπορεί να κάνει το παιδί να αισθάνεται πως ό,τι κι αν κάνει δεν είναι ποτέ αρκετό. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η στάση μπορεί να πλήξει σοβαρά την αυτοπεποίθησή του. Αντί γι’ αυτό, είναι σημαντικό να ακολουθούμε μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση: να αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες, αλλά ταυτόχρονα να δίνουμε έμφαση στις θετικές προσπάθειες και επιτυχίες – ακόμη κι αν μοιάζουν μικρές.
Απουσία άνευ όρων αγάπης
Στο τέλος της μέρας, το πιο σημαντικό που μπορούμε να κάνουμε για την αυτοπεποίθηση των παιδιών μας είναι να διαβεβαιώσουμε, ότι τα αγαπάμε άνευ όρων. Όταν η αγάπη και η αποδοχή είναι συνδεδεμένα με τις επιτυχίες ή τη συμπεριφορά, τα παιδιά αρχίζουν να νιώθουν, ότι έχουν αξία.
Αυτό μπορεί να επηρεάσει βαθιά την αυτοεκτίμησή τους. Τα παιδιά μας χρειάζονται τη βεβαιότητα ότι η αγάπη μας δεν εξαρτάται από τους βαθμούς τους, τη συμπεριφορά τους ή τις επιδόσεις τους. Ότι τα αγαπάμε γι’ αυτό που είναι, όχι μόνο για όσα καταφέρνουν. Αυτή η άνευ όρων αγάπη αποτελεί το θεμέλιο της αυτοπεποίθησής τους, δίνοντάς τους το θάρρος να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής και να αναπτύξουν πλήρως τις δυνατότητές τους.
Το ταξίδι της ανατροφής ενός παιδιού είναι συχνά μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην καθοδήγηση και την ελευθερία, στις προσδοκίες και την αποδοχή.
