Τα παιδιά μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τη γλώσσα ως μέσο επικοινωνίας αλλά επίσης επειδή έχουν την ικανότητα να μιμούνται τα άτομα του περιβάλλοντος τους.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα λεκτικά φτωχό περιβάλλον θα μεγαλώσουν έχοντας περιορισμένη γλωσσική ικανότητα τόσο στον τομέα της κατανόησης τους όσο και στον τομέα της έκφρασης τους.
Η Παιδιατρική εταιρία Κύπρου προτείνει τους παρακάτω τρόπους για να μπορέσουν τα παιδιά να αναπτυχθούν λεκτικά.
Βιβλία:
Σε αυτή την ηλικία τα βιβλία που αγοράζουμε έχουν απλές σύντομες ιστοριούλες με μεγάλες έγχρωμες εικόνες και μικρό τίτλο. Οι ήρωες τους είναι χαρακτήρες με τους οποίους το παιδί μας μπορεί να ταυτιστεί. Διαλέγουμε βιβλία όπου υπάρχουν επαναλαμβανόμενες φράσεις, ή βιβλία με ρίμα, δηλαδή ομοιοκαταληξία, έτσι το παιδί νιώθει ότι ένα μέρος του βιβλίου μπορεί να το διαβάσει από μόνο του αλλά επίσης με αυτό τον τρόπο μπορεί να μάθει να αναγνωρίζει λέξεις.
Ένα παιδί μπορεί να διδαχθεί πολλά πράγματα από ένα βιβλίο. Μαθαίνει πως οι ιστορίες έχουν αρχή και τέλος, μαθαίνει πως ο γραπτός λόγος ξεκινάει από αριστερά και καταλήγει δεξιά, μαθαίνει νέο λεξιλόγιο. Εμείς ως γονείς μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας με πολλούς τρόπους μέσα από ένα βιβλίο. Δεν είναι καν απαραίτητο να το διαβάσουμε στο παιδί αλλά ίσως είναι καλύτερα να πλάσουμε την ιστορία βλέποντας τις εικόνες, κάτι που μετά θα είναι η σειρά του παιδιού μας να κάνει. Είναι καλύτερα να μη ρωτάμε ερωτήσεις μετά που ολοκληρώνουμε ένα βιβλίο όπως ‘Τι είναι αυτό;’ ή ‘Τι έγινε μετά;’. Μια καλή ιδέα είναι να προσποιηθούμε πως έχουμε συγχυστεί, ή πως έχουμε ξεχάσει εντελώς την ιστορία αφού είμαστε ο κύριος ή η κυρία Ξεχασιάρα και έτσι αστειευόμενοι μπορούμε να καταφέρουμε το παιδί να μας περιγράψει όλα τα γεγονότα του βιβλίου αλλά και να μας ονομάσει και να περιγράψει όλους τους ήρωες χωρίς να το καταλάβει. Συνήθως παιδιά ηλικίας 3 χρόνων μπορούν να αφηγηθούν μέρος μίας ιστορίας ενώ παιδιά ηλικίας 5 χρόνων μπορούν να την αφηγηθούν δίνοντας αρχή, μέση και τέλος.
Επιτραπέζια Παιχνίδια:
Διδάσκουν το παιδί να περιμένει τη σειρά του, τους αριθμούς ή τα χρώματα, να εκτελεί πολυσκελείς οδηγίες και να ακολουθεί μια γραμμή (προετοιμασία για μαθηματικά). Υπάρχουν παιγνίδια που διδάσκουν λεξιλόγιο όπως τα καταστήματα στην πόλη, τα μέρη του σώματος αλλά και πολλές άλλες κατηγορίες. Από την ηλικία των 4 χρόνων τα παιδιά μπορούν να περιμένουν τη σειρά τους και να παίξουν απλά επιτραπέζια παιχνίδια.
Πάζλ:
Υπάρχουν πολλά πάζλ που διδάσκουν πολλές έννοιες όπως τις μέρες της εβδομάδας, τους αριθμούς, τα δωμάτια, τους μήνες, τις εποχές. Τα παιγνίδια πρέπει να είναι συγυρισμένα και οργανωμένα με τέτοιο τρόπο ώστε τα παιδί να μπορεί να τα απολαμβάνει.
Τραγούδια – Ποιηματάκια:
Κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε δραστηριότητας μας με τα παιδιά μας μπορούμε να διδάξουμε λεξιλόγιο χρησιμοποιώντας είτε τραγουδάκια είτε και ποιηματάκια ή ακόμα και απλώς σχολιάζοντας το τι γίνεται. Την ώρα που κάνουμε μπάνιο τα παιδιά είναι η τέλεια ευκαιρία να διδάξουμε τα μέρη του σώματος, τα είδη ρουχισμού αλλά ακόμα και τη σειρά εργασίας που ακολουθήσαμε. Την ώρα του φαγητού τα παιδιά θα ακολουθήσουν οδηγίες για το στρώσιμο του τραπεζιού, θα βοηθήσουν στο να φέρουν τα λαχανικά από το ψυγείο, το ψωμί, τα μαχαιροπήρουνα αλλά και να συμβάλουν ενεργά στην προετοιμασία του φαγητού. Βοηθώντας μας, τα παιδιά μαθαίνουν να ακολουθούν πολυσκελείς οδηγίες, κάτι που θα κάνουν συνέχεια στο δημοτικό σχολείο.
Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε όμως ως γονείς, είναι να φροντίσουμε να μάθουμε τα τραγουδάκια που μαθαίνει το παιδί μας στο νηπιαγωγείο. Συνήθως οι νηπιαγωγοί για κάθε ενότητα που διδάσκουν μαθαίνουν στα παιδιά σχετικά τραγουδάκια. Αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Ο ρυθμός είναι αποδεδειγμένα μία πολύ καλή μέθοδος απομνημόνευσης. Αν τραγουδούμε στο σπίτι τα τραγουδάκια που το παιδί τραγουδά στο σχολείο, τότε συμβάλουμε ενεργά στην αύξηση τόσο του παθητικού του, αλλά και του εκφραστικού του λεξιλογίου.
Επισκέψεις:
Επισκέψεις στην υπεραγορά, στο κρεοπωλείο, στη δανειστική βιβλιοθήκη, στο πάρκο, στο πανηγύρι, στην εκκλησία κλπ. Αναθέτουμε ευθύνες στο παιδί ώστε να μάθει νέο λεξιλόγιο. ‘Πήγαινε στο ράφι με τα βαζάκια και φέρε μαρμελάδα φράουλας’ ή ‘πήγαινε στο ράφι με τα δημητριακά και πάρε τα δημητριακά σου’.
Είμαστε το σωστό γλωσσικό πρότυπο:
Εμείς ως γονείς μιλάμε σωστά. Γινόμαστε έτσι το σωστό γλωσσικό πρότυπο για το παιδί μας. Αυτό σημαίνει με απλά λόγια πως λέμε τα πράγματα με το όνομα τους σε ολοκληρωμένες προτάσεις με ορθή συντακτική δομή.
Μία άλλη καλή τακτική είναι καθώς μιλάμε στο παιδί μας, σε οτιδήποτε και αν αναφερόμαστε, χρησιμοποιούμε συνώνυμα, π.χ. στην πρόταση ‘Θα πάτε θέατρο αύριο.’, μπορούμε να πούμε ‘Θα πάτε θέατρο αύριο. Θα πάτε να δείτε μια θεατρική παράσταση’.
Τηλεόραση:
Τα παιδιά αυτής της ηλικίας μπορούν να παρακολουθήσουν ένα ή δύο παιδικά προγράμματα την ημέρα (μέχρι μία ώρα). Τα προγράμματα αυτά πρέπει να τα επιλέξουμε με προσοχή και εκτός από το να ψυχαγωγούν τα παιδιά να έχουν κάτι να τα διδάξουν.
Καθημερινές Δραστηριότητες:
Ήδη έχουν αναφερθεί κάποιες δραστηριότητες όπως είναι η ώρα του μπάνιου, η ώρα του φαγητού ή κάποια επίσκεψη σε ένα κατάστημα της περιοχής μας. Επίσης, η ώρα του προγεύματος μπορεί nα γίνει η τέλεια ώρα για να διδάξουμε τα βασικά σχήματα. Τα τυράκια μπορεί να είναι τρίγωνα, τετράγωνα ή κύκλοι. Το ίδιο και το ψωμί. Με το ίδιο σκεπτικό μπορούμε να κινηθούμε και κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού.
