Όταν ο τετράχρονος γιος μου άρχισε να ρωτάει για το θάνατο, συνειδητοποίησα ότι ήταν μια ερώτηση που δεν ήμουν, ακόμη, έτοιμη να αντιμετωπίσω ούτε εγώ η ίδια. Πόσο μάλλον να δώσω απαντήσεις σε ένα παιδάκι, που, με τα εκφραστικά και αθώα μάτια του γεμάτα αγωνία, περίμενε να ακούσει αυτό το κάτι που θα κάλυπτε τα κενά του και θα απαντούσε όλα τα ερωτηματικά που του έχουν δημιουργηθεί.
Γράφει η Ελπίδα Πιτάκη
Απώλεια. Μια έννοια τόσο περίπλοκη να αντιληφθούν σε τόσο μικρή ηλικία αλλά και τόσο δύσκολη ως προς την ερμηνεία και την προσέγγισή της, που η όποια συζήτηση γι’ αυτήν χρήζει λεπτότητας -ειδικά όταν γίνεται με μικρά παιδιά. Ως γονείς, εναπόκειται σε εμάς να εξηγήσουμε στα παιδιά μας όλους τους τρόπους με τους οποίους η ζωή δεν μας τα φέρνει πάντα όπως θα θέλαμε. Πώς μπορούμε, όμως, να το κάνουμε χωρίς να τα πληγώσουμε;
Και η απώλεια, σίγουρα, είναι μια έννοια από τις πιο δύσκολες που πρέπει κάποια στιγμή να προσεγγίσουμε. Μια έννοια που φέρνει μαζί της μυριάδες συναισθήματα, ερωτήματα και αλλαγές. Ποιος από τους γονείς είναι έτοιμος να μιλήσει γι’ αυτήν την τόσο σκληρή αλήθεια για τον κόσμο ενός εύθραυστου, μικρού παιδιού; Ρισκάρει κανείς να δει έστω και για λίγο «σκοτεινιασμένο» το παιδί του λέγοντάς του την αλήθεια;
Από την άλλη και η απόκρυψη της αλήθειας σίγουρα είναι χειρότερη καθώς έτσι τα στέλνουμε εντελώς απροετοίμαστα για την πραγματική ζωή στον έξω κόσμο -οι ψυχολόγοι λένε ότι όσο μικρά κι αν είναι τα παιδιά, πρέπει να γνωρίζουν την ίδια αλήθεια με όλους τους ενήλικες γύρω τους.
Ποιος τρόπος υπάρχει, αναρωτιόμουν, για να συζητήσει κανείς με ένα μικρό παιδί για τόσο ευαίσθητα θέματα που το μόνο σίγουρο είναι ότι χρειάζονται προσεκτική προσέγγιση;
Η απάντηση για το πώς θα μιλούσα στον τετράχρονο γιο μου για την απώλεια ήρθε μέσα από το νέο βιβλίο της Τζένης Κουτσοδημητροπούλου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, «Ο Νόλαν μετράει τα αστέρια» -μέρος της σειράς παιδικών βιβλίων «Σε καταλαβαίνω», βοηθά τα παιδιά να διαχειριστούν ευαίσθητα θέματα, όπως είναι και η απώλεια.
Μέσα από μια υπέροχη και πολύ γλυκιά ιστορία -φανταστικά εικονογραφημένη- που περιγράφει την πολύ συγκινητική σχέση ενός παιδιού με τον παππού του -ενός από τα πιο αγαπημένα και συμβολικά πρόσωπα στην ζωή του- κατάφερα να μιλήσω στο γιο μου για την απώλεια, δίνοντας κατάλληλες για την ηλικία απαντήσεις στις ερωτήσεις και τις ανησυχίες του.
Στο βιβλίο, λοιπόν, παρακολουθούμε την ιστορία του μικρού αρκούδου Νόλαν, ο οποίος τα Σαββατοκύριακα απολαμβάνει να μένει στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς, κάνοντας καθιερωμένες, πια, δραστηριότητες μαζί τους, όπως το ψάρεμα ή το μέτρημα των αστεριών τη νύχτα.
Ένα από αυτά τα Σαββατοκύριακα, λοιπόν, η γιαγιά εμφανίστηκε μόνη της και ο παππούς… είχε φύγει για ένα μακρινό ταξίδι. Παρόλα αυτά, ο Νόλαν με την γιαγιά του συνέχισαν να μετράνε τα άστρα. «Ο παππούς τώρα θα βλέπει τα αστέρια;», ρώτησε ο μικρός κοιτάζοντας ψηλά στον ουρανό, με τη γιαγιά του να του απαντάει «Ο ουρανός ανήκει σε όλους».
Η Τζένη Κουτσοδημητροπούλου προσπαθεί να εξηγήσει το θάνατο αλλά και τα συναισθήματα που συνοδεύουν την απώλεια, με τέτοιο τρόπο που ταιριάζει στην παιδική ηλικία, βοηθώντας ταυτόχρονα τους γονείς να κάνουν αυτό το δύσκολο, πολλές φορές, βήμα της προσέγγισής του.
Ακόμη και αν κάποιο από τα αγαπημένα μας πρόσωπα δεν βρίσκεται δίπλα μας με την έννοια που ένα παιδί αντιλαμβάνεται, μπορούμε να απολαμβάνουμε τον ίδιο ουρανό και να μετράμε τα ίδια αστέρια. Έτσι, δεν είναι;
Και, τελικά, κατάλαβα πως δεν χρειάζεται και τόσο μεγάλη προσπάθεια για να αγγίξουμε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα, ακόμη κι αν αναφερόμαστε στην πολυπλοκότητα της ύπαρξης. Πολλές φορές η απάντηση έρχεται μέσα από μια απλή, αλλά τόσο μεστή σε νοήματα ιστορία, όπως αυτή του Νόλαν.
