Όταν αρρωστήσεις, το πιο πιθανό είναι να πάρεις λίγες μέρες άδεια για να αναρρώσεις.
Τι συμβαίνει, όμως όταν η αδιαθεσία κρατά μήνες; Μία πραγματικότητα για πολλές γυναίκες που βιώνουν έντονη ναυτία και αδιαθεσία κατά την εγκυμοσύνη.
Έως και 7 στις 10 εγκυμοσύνες συνοδεύονται από ναυτία και εμετούς, με συμπτώματα που μπορεί να κυμαίνονται από ενοχλητικά έως εξαντλητικά. Για κάποιες γυναίκες, η κατάσταση βελτιώνεται με τον καιρό. Για άλλες, όμως, μπορεί να συνεχιστεί και για το σύνολο των εννέα μηνών. Επιπλέον, περίπου 1 στις 100 γυναίκες εμφανίζει υπερεμεσία της κύησης (hyperemesis gravidarum), μια ιδιαίτερα σοβαρή μορφή εγκυμοσύνης με συνεχείς εμετούς, που συχνά απαιτεί νοσηλεία.
Κατανοητά, αυτού του είδους η αδιαθεσία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα μιας γυναίκας να εργάζεται. Η συνεχής ναυτία και οι συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα δυσκολεύουν τη συγκέντρωση και την αποδοτικότητα. Αν και συχνά αποκαλείται «πρωινή ναυτία», στην πραγματικότητα μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, αφήνοντας τη γυναίκα εξαντλημένη. Παρ’ όλα αυτά, πολλές γυναίκες νιώθουν ότι δεν μπορούν να πάρουν άδεια για να μην θεωρηθούν “ανίκανες”, ένα φαινόμενο γνωστό ως “pregnancy presenteeism” δηλαδή η πίεση να παραμένουν παρούσες στη δουλειά, παρά την κακή τους κατάσταση.
«Η ναυτία και η αδιαθεσία στην εγκυμοσύνη συχνά υποτιμούνται, παρότι μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά την ικανότητα μιας γυναίκας να εργάζεται, αλλά και τη συνολική της ευεξία», λέει η ψυχοθεραπεύτρια και μέλος του Counselling Directory, Jenny Warwick.
«Όταν νιώθεις συνεχώς άσχημα, η ψυχική σου υγεία μπορεί να επιβαρυνθεί σοβαρά, οδηγώντας σε αυξημένο άγχος, στρες και πεσμένη διάθεση. Είναι πιθανό να νιώθεις ενοχές ή απογοήτευση για την (αντιληπτή) πτώση στην απόδοσή σου και η πίεση να ανταποκριθείς στις απαιτήσεις της δουλειάς να επιδεινώνει την αυτοεκτίμηση και να εντείνει το συναισθηματικό βάρος. Επίσης, τα επίμονα συμπτώματα συχνά δημιουργούν αίσθημα απομόνωσης, ειδικά όταν οι άλλοι αγνοούν ή υποτιμούν την κατάστασή σου.»
Πώς να μιλήσεις στον εργοδότη σου για τη ναυτία της εγκυμοσύνης
Το να μιλήσεις στον προϊστάμενό σου είναι σημαντικό όταν δυσκολεύεσαι στην εγκυμοσύνη. Ωστόσο, δεν είναι πάντα εύκολο. Πολλές γυναίκες νιώθουν πίεση να μη χαρακτηριστούν ως «αδύναμες λόγω εγκυμοσύνης», με αποτέλεσμα να υπομένουν σιωπηλά. Η κοινωνική πίεση να κρατήσουν την εγκυμοσύνη μυστική για τους πρώτους τρεις μήνες (όταν η ναυτία κορυφώνεται) μπορεί να κάνει την εμπειρία ακόμη πιο μοναχική.
Τι μπορείς να κάνεις για να κάνεις τη συζήτηση πιο εύκολη;
Πολλοί διστάζουν να μιλήσουν στον προϊστάμενό τους πριν το τέλος του πρώτου τριμήνου, αλλά η υποστήριξη σε αυτό το στάδιο μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά. Προγραμμάτισε τη συζήτηση όταν νιώθεις έτοιμη και ιδανικά σε στιγμή που ο προϊστάμενός σου θα έχει χρόνο να σε ακούσει.
Δεν χρειάζεται να αναφέρεις λεπτομέρειες του ιατρικού σου ιστορικού. Αρκεί να είσαι ειλικρινής και ξεκάθαρη για τα συμπτώματά σου και πώς επηρεάζουν την εργασία σου. Εστίασε στην υποστήριξη που χρειάζεσαι για να αποδώσεις καλύτερα. Βοηθά να παρουσιάσεις τη συζήτηση ως μια συνεργασία, ώστε να βρείτε από κοινού την καλύτερη λύση για να ανταποκριθείς στην εργασία σου, παράλληλα με την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.
Αν νιώθεις άγχος ή δεν είσαι σε καλή φυσική κατάσταση, ίσως ξεχάσεις τι θέλεις να πεις. Καλό θα είναι να σημειώσεις εκ των προτέρων τα βασικά σημεία που θέλεις να αναφέρεις.
Ποιες προσαρμογές μπορείς να ζητήσεις;
Απλές, υποστηρικτικές προσαρμογές μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά. Το κλειδί είναι η ευελιξία , είτε πρόκειται για ωράριο, συναντήσεις, μετακινήσεις ή τόπο εργασίας.
Αν, για παράδειγμα, μια αποπνικτική αίθουσα συνεδριάσεων σου επιδεινώνει τη ναυτία, μπορείς να ζητήσεις να συμμετάσχεις εξ αποστάσεως ή να ενημερωθείς εκ των υστέρων. Παρόμοια, οι μυρωδιές φαγητού ή ο θόρυβος σε έναν πολυάσχολο χώρο γραφείου μπορεί να εντείνουν τα συμπτώματα. Η εργασία από το σπίτι ίσως είναι καλύτερη λύση.
Τις δύσκολες μέρες, ένας ήσυχος χώρος, όπως μια άδεια αίθουσα, μπορεί να προσφέρει προσωρινή ανακούφιση. Ακόμη και οι καλές προθέσεις κάποιων συναδέλφων (“είσαι καλά;”) μπορεί να κάνουν χειρότερη την κατάσταση όταν απλώς θες ησυχία και ιδιωτικότητα.
Συχνά διαλείμματα είναι επίσης απαραίτητα, είτε για λίγο καθαρό αέρα είτε για ένα σνακ που θα ηρεμήσει το στομάχι σου.
Τι προβλέπει το ελληνικό εργατικό δίκαιο
Στην Ελλάδα, οι εργαζόμενες κατά την εγκυμοσύνη και τη λοχεία καλύπτονται από ειδικό νομικό πλαίσιο, το οποίο διασφαλίζει την προστασία της υγείας τους και των εργασιακών τους δικαιωμάτων. Οι βασικές πρόνοιες περιλαμβάνονται στον Νόμο 3488/2006 (άρθρο 15), ο οποίος εναρμονίζεται με τις σχετικές ευρωπαϊκές Οδηγίες.
Άδεια ασθενείας λόγω εγκυμοσύνης
Εάν η αδιαθεσία σχετίζεται με την εγκυμοσύνη, η εργαζόμενη δικαιούται αναρρωτική άδεια με ιατρική γνωμάτευση. Η άδεια αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί καταχρηστική ούτε να χρησιμοποιηθεί εις βάρος της, π.χ. σε αξιολογήσεις ή σε ενδεχόμενη απόλυση.
Προστασία από απόλυση
Από τη στιγμή που η εργαζόμενη γνωστοποιήσει την εγκυμοσύνη της στον εργοδότη, δεν μπορεί να απολυθεί και για διάστημα 18 μηνών μετά τον τοκετό, εκτός αν υπάρχει σοβαρός και τεκμηριωμένος λόγος, άσχετος με την εγκυμοσύνη (άρθρο 15, Ν. 1483/1984).
Προσαρμογές στο περιβάλλον εργασίας
Ο εργοδότης οφείλει, σύμφωνα με το Π.Δ. 176/1997, να προσαρμόσει τις συνθήκες εργασίας με στόχο την προστασία της υγείας της εγκύου. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει:
- Αλλαγές στο ωράριο ή στη διάρκεια της εργασίας
- Απαλλαγή από καθήκοντα που ενέχουν κινδύνους
- Δυνατότητα τηλεργασίας, όπου είναι εφικτό
- Δικαίωμα καταγγελίας για δυσμενή μεταχείριση
Σε περιπτώσεις πίεσης, απειλών ή δυσμενούς μεταχείρισης λόγω εγκυμοσύνης, η εργαζόμενη έχει δικαίωμα να προσφύγει:
- Στην Επιθεώρηση Εργασίας (ΣΕΠΕ)
- Στον Συνήγορο του Πολίτη, για περαιτέρω παρέμβαση και στήριξη
Η στήριξη με ενσυναίσθηση και πρακτικές λύσεις μπορεί να κάνει πραγματικά τη διαφορά για την έγκυο εργαζόμενη. Τόσο οι εργοδότες, όσο και οι συνάδελφοι έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν ένα εργασιακό περιβάλλον στο οποίο οι έγκυες γυναίκες νιώθουν ασφαλείς να εκφράσουν τις ανάγκες τους.
Η ουσιαστική αναγνώριση των επιπτώσεων της εγκυμοσύνης στην καθημερινότητα είναι το πρώτο βήμα για να δημιουργήσουμε πιο υποστηρικτικούς, ανθρώπινους και βιώσιμους χώρους εργασίας.
