Οι παλιομοδίτικοι τρόποι ανατροφής εστίαζαν στον ευσεβή πόθο, ότι τα παιδιά θα πρέπει να τα βλέπει κανείς και όχι να τα ακούει.
Βασίζόταν στην θεωρία, ότι οι γονείς ξέρουν καλύτερα. Η ανατροφή των παιδιών ήταν προορισμένη στο να υπακούν τα παιδιά χωρίς την παραμικρή αντίσταση ή διαμαρτυρία. Εστιαζόταν κυρίως στο «να πεις» στα παιδιά ποια είναι η σωστή συμπεριφορά, παρά να τους εξηγήσεις τους λόγους για, τους οποίους μία συμπεριφορά κρίνεται σωστή ή λάθος.
Ωστόσο το να διδάξεις αυτούς τους λόγους έχει ιδιαίτερη σημασία για την ανατροφή των παιδιών.
Μαθαίνοντας το «γιατί» πίσω από τους κανόνες και τις προσδοκίες
Ενώ τα παιδιά οφείλουν να σέβονται και να ακούν τους γονείς τους και άλλους ενήλικες, αυτό δεν σημαίνει, ότι θα μεγαλώσουν ως άνθρωποι με σεβασμό. Το μήνυμα που περνά στα παιδιά είναι, ότι ενοχλείστε, όταν δεν σε ακούν, αντί να καταλάβουν, γιατί δεν θα πρέπει για παράδειγμα να αγγίζουν τα φαγητά σε έναν μπουφέ που είναι για όλους και να τα ξαναβάζουν πίσω. Παράλληλα, μαθαίνουν να ακολουθούν αυτούς τους κανόνες, όταν εσείς βρίσκεστε κοντά τους, αλλά μπορεί να μην τους νοιάζει ή να μην αντιλαμβάνονται, γιατί το κάνουν. Και, όταν φεύγετε από δίπλα τους, συνεχίζουν την άσχημη συμπεριφορά.
Αντ’ αυτού, αν ένας γονιός συνειδητοποιεί, ότι ο πρωταρχικός του ρόλος είναι να διδάξει τα παιδιά του πώς να συμπεριφέρονται στον κόσμο, πολύ πιθανό να μεγαλώσει ένα επιτυχημένο παιδί. Επιπροσθέτως, μειώνουν τις στιγμές απογοήτευσης που συμβαίνουν όταν τα παιδιά κάνουν κάτι αντίθετο με ό,τι οι γονείς πιστεύουν ότι θα έπρεπε να γίνει. Η πρώτη τους σκέψη δεν είναι «Πρέπει να κάνεις αυτό που θέλω», αλλά «Έχω βεβαιωθεί ότι καταλαβαίνεις τι περιμένω από σένα και γιατί;»
Ουσιαστικά, το να διδάσκουμε στα παιδιά μας αποτελέι μία ισχυρή και απαραίτητη παράμετρο για μία υγιή γονεϊκότητα. Μεταμτρέπει τον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας από «αντιδραστική» γονεϊκότητα, που απαντά στην κακή συμπεριφορά, σε προληπτική, που σκοπεύει στην αποτροπή της, προτού καν ξεκινήσει. Αντί για «κατέβα από εκεί, αλλιώς θα βρεις το μπελά σου», ας προσπαθήσουμε να πούμε στα παιδιά μας «ξέρεις τι μπροεί να συμβεί, αν σκαρφαλώνεις έτσι στην καρέκλα;»
Η πρώτη μέθοδος τους λέει ότι πρέπει να υπακούσουν, αλλιώς θα τιμωρηθούν. Η δεύτερη τους μαθαίνει να κατανοούν γιατί οι επιλογές τους έχουν σημασία και ενεργοποιεί τον προμετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου τους, που είναι υπεύθυνος για τη λογική και τη σκέψη.
Ο προμετωπιαίος λοβός βοηθά τα παιδιά να αξιολογούν τους κινδύνους και να σκέφτονται τις πράξεις τους και τις συνέπειές τους. Δεν πρόκειται απλώς για το να κάνουν τους γονείς ευτυχισμένους (αν και ο γονιός που διδάσκει πρέπει ακόμα να επιβάλλει συνέπειες για την απείθεια). Απλά δίνει προτεραιότητα στη διδασκαλία πριν από τις συνέπειες.
Οι φυσικές συνέπειες ως εργαλείο διδαχής
Παρά το γεγονός, ότι αποτελεί «λεπτό» ζήτημα, υπάρχει μία σημαντική διαφορά στους τύπους των συνεπειών. Όταν ένα παιδί βιώνει φυσικές συνέπειες, το βοηθά να αντιληφθεί, ότι η συμπεριφορά του είναι το φυσικό επακόλουθο των πράξεών του. Με τον τρόπο αυτό μαθαίνει να αναλαμβάνει την ευθύνη για τις πράξεις του. Αντί να μαθαίνει απλώς να υπακούει, το παιδί εξασκείται στον να υπολογίζει τις συνέπειες των επιλογών του και να παίρνει αποφάσεις.
Εφαρμόζοντας αυτήν την προσέγγιση στην ανατροφή, τα παιδιά νιώθουν ότι ο ρόλος των γονιών τους είναι να καθοδηγούν τις αποφάσεις τους επειδή «μ’ αγαπάνε». Δεν αισθάνονται ότι οι γονείς τους απλώς τους λένε τι να κάνουν ή ότι τους ενοχλούν συνέχεια με παρατηρήσεις. Το πιο σημαντικό είναι ότι αρχίζουν να συνδέουν τη συμπεριφορά τους με τις συνέπειες που ακολουθούν. Αυτή η αυτονομία και η αίσθηση ευθύνης που αναπτύσσεται με τον χρόνο σημαίνει κέρδος για όλους!
Πώς να διδάξετε -όχι να υποδείξετε- στο παιδί τον τρόπο συμπεριφοράς του
Με τα παρακάτω parenting hacks μπορείτε να διδάξετε στα παιδιά σας πώς να ενεργούν, αλλά και να υπολογίζουν τις συνέπειες των πράξεών τους.
Εντοπίστε τις καταστάσεις όπου αυξάνεται η κακή συμπεριφορά
Αντί να περιμένετε να εμφανιστεί η κακή συμπεριφορά, εντοπίστε πού συμβαίνει πιο συχνά. Στη συνέχεια, αναπτύξτε ένα σχέδιο για το πώς θα ανταποκριθείτε και τι χρειάζεται να γνωρίζουν τα παιδιά σας. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας τρέχει μακριά κάθε φορά που πηγαίνετε στο πάρκο, κάτι που είναι επικίνδυνο, μπορείτε να καθίσετε μαζί του εκ των προτέρων και να ελέγξετε αν καταλαβαίνει τι μπορεί να συμβεί αν χαθεί ή αν δεν είστε κοντά να το βοηθήσετε σε περίπτωση που κολλήσει ή έχει κάποιο πρόβλημα στην παιδική χαρά. Αντί να του λέτε απλά να μένει κοντά, το βοηθάτε να καταλάβει γιατί του το ζητάτε.
Συζητήστε τις προσδοκίες σας προτού μπείτε στο εν λόγω περιβάλλον
Μόλις μάθετε ποιοι είναι οι παράγοντες που πυροδοτούν την κακή συμπεριφορά, διδάξτε τους ποιο είναι το σχέδιο ή ποιες είναι οι φυσικές συνέπειες. Θυμηθείτε, μια φυσική συνέπεια πρέπει να «ταιριάζει με την πράξη» ή να συνδέει ξεκάθαρα τη συμπεριφορά με το αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, στο σενάριο του πάρκου, μπορείτε να πείτε: «Σήμερα πάμε στο πάρκο. Όπως είπαμε, είναι σημαντικό να μένεις κοντά. Αν δεν μείνεις ή τρέξεις μακριά, θα πρέπει να φύγουμε από το πάρκο.»
Ζητήστε από τα παιδιά σας να εξγήσουν τι προσδοκίες έχουν
Αφού τελειώσετε την εξήγηση, ζητήστε τους να σκεφτούν και να περιγράψουν τι τους ζητήσατε. Αν δεν καταλαβαίνουν ακόμα τις προσδοκίες σας, εξηγήστε ξανά.
Είναι φυσιολογικό τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες να χρειάζονται να ακούσουν κάτι πολλές φορές μέχρι να το κατανοήσουν πλήρως.
Θυμηθείτε πως τα παιδιά ανταποκρίνονται καλύτερα και σέβονται τις προσδοκίες σας όταν τους τις υπενθυμίζετε συχνά και με συνέπεια.
Αφήστε τα να βιώσουν τις φυσικές συνέπειες
Όταν είναι ασφαλές, είναι σημαντικό να αφήνουμε τα παιδιά να μαθαίνουν από τις συνέπειες της συμπεριφοράς τους. Αντί να λέτε «Κράτα το ποτήρι όρθιο, αλλιώς θα χυθεί το ποτό σου», μπορείτε να πείτε «Αναρωτιέμαι τι θα συμβεί αν γείρεις το ποτήρι;» και να τους αφήσετε να νιώσουν την επίδραση της επιλογής τους. Θα διορθώσουν γρήγορα το ποτήρι ή θα συνεχίσουν να το γέρνουν και θα χυθεί το ποτό στο πάτωμα; Αυτές οι ασφαλείς ευκαιρίες μάθησης για τις συνέπειες είναι απαραίτητες.
Τα παιδιά μας μαθαίνουν και εξελίσσονται συνεχώς. Είναι εύκολο να βασιστούμε στο «λέγω» αντί για το «διδάσκω». Όμως, βοηθώντας τα να κατανοήσουν τις συνέπειες και τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς τους, ενισχύουμε το κομμάτι του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη λογική και τη σκέψη.
Η χρήση θετικών τεχνικών πειθαρχίας βοηθά τα παιδιά να μαθαίνουν μόνα τους και να συνδέουν ουσιαστικά τη συμπεριφορά τους με τα αποτελέσματά της. Έτσι, αναλαμβάνουν περισσότερη ευθύνη για τις πράξεις τους. Αυτό το «τρικ» στην ανατροφή μειώνει την πίεση σε εσάς και μπορεί να βελτιώσει τη σχέση σας, αφού δεν θα χρειάζεται να γκρινιάζετε ή να λέτε συνέχεια «όχι».
