Σε όποιο ηλικιακό στάδιο κι αν είναι, τα παιδιά πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν κάποια μορφή απόρριψης.
Αυτή μπορεί να αφορά μία κοινωνική κατάσταση ή ένα πρόσωπο, μία ακαδημαϊκή -πχ η αποτυχία σε μία εξέταση- ή απόρριψη από μία αθλητική ομάδα ή δραστηριότητα. Ίσως να είναι δύσκολο να γίνει μάρτυρας σε μία τέτοια απόρριψη ο γονιός ή ο φροντιστής. Ενώ το ένστικτό σας μπορεί να είναι έτοιμο να βουτήξει και να «σώσει» το παιδί, οι ειδικοί λένε, ότι είναι σημαντικό να πάρετε λίγο χρόνο και να σκεφτείτε τι μπορεί να είναι ωφέλιμο για το παιδί σε αυτήν την περίπτωση. Κλινικός ψυχολόγος ανέφερε στο BBC τα κορυφαία tips για να βοηθήσετε το παιδί στη διαχείριση μίας απόρριψης.
Κατανοήστε τον ψυχολογικό αντίκτυπο της απόρριψης
Α το παιδί σας έμεινε έξω από ένα παιχνίδι ή εξαφανίζονται από αυτό στα social media για παράδειγμα, μπορεί να γεννήσει σκέψεις όπως «Όλοι με μισούν» ή «Είμαι αποτυχημένος/η». Η ψυχολόγος επισημαίνει, ότι σκέψεις σαν αυτή αποτελούν εσωτερικό bullying. «Σφηνώνουν» στο μυαλό του παιδιού και επαναλαμβάνονται συνεχώς. Τα παιδιά εν συνεχεία εφευρίσκουν τρόπους να αποφύγουν αυτά τα συναισθήματα και άγχη γύρω από την απόρριψη με το να αποφεύγουν φίλους, να βρίσκουν δικαιολογίες για να μην ξεκινήσουν μία συμμετοχή στη σχολική ομάδα ή να περνούν ατελείωτες ώρες διαβάσματος. Υπάρχουν τρόποι να στηρίξετε το παιδί και να καταλάβει αυτόν τον εσωτερικό εκφοβιστή. Όμως, πρώτα πρέπει να τα ακούσουμε προσεκτικά.
Ενθαρρύνετε τον διάλογο
Τα έντονα συναισθήματα, όπως η απογοήτευση, η μοναξιά, η σύγχυση και η θλίψη συχνά είναι αυτά που συνοδεύουν μία απόρριψη και θα πρέπει να είστε ανοιχτοί για να τα συζητήσει μαζί σας το παιδί. Αν παρατηρείτε αλλαγές στο παιδί σας, μοιραστείτε ευγενικά τι είναι αυτό που έχετε παρατηρήσει. Για παράδειγμα, αν δεν κάνει παρέα με φίλους ή βρίσκει δικαιολογίες να αποφύγει την προπόνηση, τότε ενθαρρύνετέ το να μοιραστεί τις σκέψεις του, χωρίς βέβαια να υπάρχει η υποχρέωση να σας μιλήσει. Αφήστε του χρόνο, καθώς δεν είναι λίγα τα παιδιά που δυσκολεύονται να μιλήσουν και δείξτε, ότι είστε εκεί ανά πάσα στιγμή.
Πάρτε μια ανάσα και ακούστε ενεργητικά
Όταν το παιδί μας έχει βιώσει κοινωνική απόρριψη και κάποιος το έχει στεναχωρήσει, «τα δικά μας συναισθήματα μπορούν να μας παρασύρουν σε άμεση αντίδραση».
Αντί να αντιδράσετε παρορμητικά, θα πρέπει να μείνετε ήρεμοι, επιβραδύνετε και πάρτε μια ανάσα. Χρειάζεται να δώσουμε χρόνο στο παιδί να μιλήσει, προσκαλώντας τη συζήτηση αντί να προσφέρουμε αμέσως τις δικές μας σκέψεις και κρίσεις.
Με άλλα λόγια, ίσως χρειαστεί να «δαγκώσετε τη γλώσσα σας» για το τι πραγματικά πιστεύουμε για το άτομο ή την κατάσταση που οδήγησε στην απόρριψη! Δοκιμάστε να ακούσετε ενεργά χωρίς να προσπαθήσετε να «διορθώσετε» τα πράγματα αμέσως.
Επιβεβαιώστε τα συναισθήματά του
Είναι φυσιολογικοί ως γονείς να θέλετε να προσφέρετε σιγουριά και άνεση στο παιδί, αλλά μερικές φορές μπορεί να υποβαθμίζετε το γεγονός, πχ «Έλα δεν έγινε και τίποτα», «Όλα θα πάνε καλά». Αυτό που μοιάζει παιχνίδι για τους ενήλικες, για το παιδί ενδεχομένως να είναι μία δύσκολη κατάσταση. Κάντε αντανάκλαση σε αυτό που ακούτε και συνδεθείτε με την συναισθηματική εμπειρία του παιδιού, απαντώντας με φράσεις όπως: «Φαντάζομαι ότι αυτό δεν σου άρεσε καθόλου» ή «Λυπάμαι που σου συνέβη αυτό».
Δείξτε επίσης ενδιαφέρον και περιέργεια. Αυτό δείχνει ότι θέλετε πραγματικά να καταλάβετε και να αναγνωρίσετε αυτό που νιώθει το παιδί. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να κανονικοποιήσουν τα δύσκολα συναισθήματά τους και να αναπτύξουν τους εσωτερικούς πόρους και την ανθεκτικότητα για να αντέχουν μελλοντικές απορρίψεις.
Αντιδράστε κατάλληλα στην εκάστοτε μορφή απόρριψης
Κοινωνική απόρριψη: Όταν ένα παιδί απορρίπτεται από συνομηλίκους ή άτομα του κοντινού του περιβάλλοντος, συχνά μπορεί να το πάρει πολύ προσωπικά και να πιστέψει ότι το πρόβλημα βρίσκεται το ίδιο στο εαυτό του.
Είναι δύσκολο για τα παιδιά να κατανοήσουν την εμπειρία της απόρριψης από άλλους (δια ζώσης ή διαδικτυακά). Η εμπειρία μπορεί να εσωτερικευθεί και να δημιουργήσει άγχος, οδηγώντας στην αίσθηση ότι υπάρχει κάτι θεμελιωδώς λάθος πάνω τους. Υποστηρίξτε το παιδί να εξετάσει την κατάσταση και από την οπτική του άλλου. Τι μπορεί να συνέβαινε εκείνη τη στιγμή; Αυτό μπορεί να βοηθήσει το παιδί να αμφισβητήσει την εσωτερική, επικριτική φωνή που αποδίδει τις δυσκολίες σε δικά του υποτιθέμενα ελαττώματα. Η διαδικασία αυτή αποτελεί επίσης βάση για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης. Ορισμένα παιδιά δυσκολεύονται περισσότερο να διαχειριστούν την απόρριψη επειδή είναι νευροδιαφορετικά. Αυτό μπορεί να σχετίζεται για παράδειγμα με τον αυτισμό (ASD) ή τη ΔΕΠ-Υ (ADHD). Σε αυτή την περίπτωση, είναι χρήσιμο να συζητηθεί το θέμα με τον/την υπεύθυνο/η ειδικής αγωγής του σχολείου ή με έναν παιδίατρο.
Ακαδημαϊκή απόρριψη: Ως γονείς θέλουμε τα παιδιά μας να πετύχουν, όμως χρειάζεται προσοχή στον τρόπο που αντιδρούμε στις δυσκολίες τους. Αντί για κριτική ή σύγκριση με συνομηλίκους, χρειάζεται να αφιερώσουμε χρόνο για να κατανοήσουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Ενθαρρύνετε το παιδί να επικεντρώνεται στην προσπάθεια και την πρόοδό του, αντί στην πίεση επίτευξης του «τέλειου» αποτελέσματος.
Για τα μικρότερα παιδιά, η πίεση μπορεί να σχετίζεται με τις πρώτες σχολικές αξιολογήσεις ή με δυσκολία κατανόησης ενός μαθήματος. Για τους εφήβους, μπορεί να αφορά τις εξετάσεις ή την εισαγωγή σε επόμενο εκπαιδευτικό επίπεδο. Φράσεις όπως «Βλέπω ότι δούλεψες σκληρά και στενοχωριέσαι που δεν πήρες τη θέση/βαθμολογία που ήθελες. Είναι εντάξει να το νιώθεις αυτό» μπορούν να αποφέρουν ανακούφιση.
Η θέσπιση ρεαλιστικών στόχων από την αρχή δίνει στο παιδί ευκαιρίες για επιτυχία και ενισχύει την αυτοπεποίθησή του.
Απόρριψη σε αθλητικές και εξωσχολικές δραστηριότητες: Το να αποκλείεται ένα παιδί από μια ομάδα ή δραστηριότητα συνεπάγεται απώλεια: απώλεια κοινωνικής σύνδεσης, αίσθησης ότι ανήκει κάπου, καθώς και αμφισβήτηση της ικανότητας και της αξίας του. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε αυτές τις απώλειες, να δείξουμε ενσυναίσθηση και να ενθαρρύνουμε το παιδί να εξετάσει νέες επιλογές όταν νιώσει έτοιμο.
Η απόρριψη μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμηση και να κάνει το παιδί διστακτικό μπροστά σε νέες ευκαιρίες από φόβο ότι θα πληγωθεί ξανά. Η αναγνώριση αυτής της αγωνίας και η σταδιακή ενθάρρυνση για συμμετοχή σε νέες δραστηριότητες βοηθούν στην ενδυνάμωση.
Αναγνώριση της αρνητικής αυτοομιλίας
Όταν ακούτε το παιδί να λέει «Είμαι αποτυχημένος/η», η ψυχολόγος προτείνει επαναπλαισίωση: «Παρατηρώ ότι έχω τη σκέψη ότι είμαι αποτυχημένος/η». Αυτό δημιουργεί απόσταση ανάμεσα στο παιδί και τη σκέψη, επιτρέποντάς του να μη την ταυτίζει με την ταυτότητά του.
Η απόρριψη ως αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής
Η απόρριψη μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για ανάπτυξη, ενσυναίσθηση, αυτονομία και κριτική σκέψη. Συνεργαστείτε με το παιδί για να αναγνωρίσει τα συναισθήματά του, να κατανοήσει την εμπειρία και να εξασκηθεί στο να αντιμετωπίζει την εσωτερική επικριτική φωνή. Αυτό βοηθά στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της ανθεκτικότητας, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί σε παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον.
Πηγή: BBC
