Στον σημερινό κόσμο των social media με τη συνεχή σύγκριση και τις ατελείωτες συμβουλές γονεϊκότητας, η πίεση να «τα κάνεις όλα σωστά» μπορεί να μοιάζει ασταμάτητη.
Οι γονείς μπορεί να ωθούνται στο να δοκιμάσουν έναν αποδεκτό από ειδικό τρόπο ανατροφής ή να φτιάξουν σχολικά γεύματα ινσταγκραμικής αξίας και αποδοχής. Εντάξει, το να προσπαθείς να είσαι καλός γονιός είναι κάτι το φυσιολγικό. Όμως, αυτές οι προσπάθειες τελειότητας, ενδεχομένως να έχουν συνέπειες.
Και αυτό στηρίζεται από έρευνες. Ειδικότερα, μελέτη που δημοσιεύθηκε στο BMC Psychiatry κατέδειξε, ότι η γονεϊκή τελειομανία συνδέεται με υψηλά ποσοστά ανάπτυξης διατροφικών διαταραχών σε παιδιά ηλικίας από 6-11 ετών. Αυτή η τελειομανία, η οποία μοιάζει να συνδέεται με υψηλά προσωπικά στάνταρ, προσδοκίες ή τάσει επικρίσεων, δημιουργεί στρες, αυξάνοντας τον κίνδυνο τα παιδιά που προσπαθούν κι αυτά να είναι τέλεια, να υιοθετούν ανθυγιεινά διατροφικά μοτίβα.
Ο κύκλος δεν σταματά μόν οεδώ. Μία συστηματική μελέτη του 2023 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Eating Disorders διαπίστωσε ισχυρή σύνδεση μεταξύ της τελειομανούς μεταχείρισης και της διατροφικής συμπεριφοράς. Παράλληλα, άλλη έρευνα της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ιατρκής συνδέει την τελειομανία με την ορθορεξία και μία μελέτη του Science Direct με την βουλιμία και τη νευρική ανορεξία.
Για να κατανήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό και πώς οι γονείς να μεταπηδήσουν από την τελειομανία στη σύνδεση, οι ειδικοί έχουν όλες τις απαντήσεις.
Όταν η τελειομανία των γονιών φτάνει στο πιάτο του παιδιού
Όταν ο γονείς παλεύουν για την τελειότητα, τα παιδιά νιώθουν το βάρος αυτών των προσδοκιών και αθόρυβα σχηματίζουν την εικόνα για τον εαυτό τους. Συχνά αυτοί οι γονείς δείχνουν έντονο ζήλο στο να τα κάνουν όλα άψογα στην ανατροφή των παιδιών τους και πιθανότατα εκδηλώνουν αυτήν την συμπεριφορά και σε άλλους τομείς της ζωής τους. Ένας συνήθης τρόπος που εκδηλώνεται η τελειότητα στο σπίτι είναι με τους αυστηρούς κανόνες που θέτουν για το φαγητό τόσο στους ίδιους, όσο και στα παιδιά. Με το να λένε στα παιδιά «δεν κάνει να φας ζάχαρη» ή «πρέπει να αδειάσεις το πιάτο σου» μπορεί να οδηγήσουν τα παιδιά σε λανθασμένη και ανθυγιεινή σχέση με το φαγητό. Ενδεχομένως, να αρχίσουν να νιώθουν ενοχές για κάποιες διατροφικές επιλογές ή να τρώνει κρυφά τροφές που τους έχουν απαγορευτεί.
Επιπλέον, οι ετικέτες στις τροφές ως «καλές» ή «κακές» τέλνουν λανθασμένα και επιβλαβή μηνύματα με αντίκτυπο στην αυτοεκτίμηση. Όταν οι γονείς βάζουν ταμπέλες στις τροφές με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά δεν γενικεύουν το μήνυμα για το φαγητό, αλλά βάζουν ταμπέλα και στον εαυτό τους ως «καλά» ή «κακά» παιδιά βάσει του τι τρώνε. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, τα παιδιά τείνουν να αντικατοπτρίζουν τις διατροφικές ανησυχίες των γονιών τους ή να εκφράζουν άγχος για το φαγητό, ακόμη και όταν οι γονείς νομίζουν, ότι το κρύβουν καλά.
Παρατηρήστε πρώιμα σημάδια
Φυσικά, δεν αναπτύσσουν όλα τα παιδιά των τελειομανών γονέων διατροφικές διαταραχές. Από την άλλη, υπάρχουν και παιδιά που ενδεχομένως αναπτύξουν τέτοιες διαταραχές, παρά το γεγονός, ότι οι γονείς τους δίνουν το καλύτερο παράδειγμα υγιεινής διατροφής. Οι ειδικοί επισημαίνουν τους γονείς να προσέξουν ορισμένα σημάδια που μπορεί να αποτελούν red flag.
Το πρώτο «καμπανάκι» είναι χτυπά, όταν το παιδί αρχίζει να αποφεύγει καθημερινές δραστηριότητες εξαιτίας ανησυχίας σχετικά με το φαγητό, όπως το να μην πάει σε ένα πάρτι γενεθλίων ή να κοιμηθεί στο σπίτι φίλου. Αν παρατηρήσετε ένα παιδί να αποκαλεί τον εαυτο του κακό, επειδή έφαγε ένα κομμάτι γλυκό, τότε είναι μία καλή ευκαιρία για συζήτηση και βήμα πίσω. Φυσικά δεν έχουν να κάνουν όλα με την τροφή. Οι διατροφικές διαταραχές στα παιδιά συχνά εμφανίζονται ως συναισθηματικές μάχες γύρω από τα γεύματα και μπορεί να ξεκινήσουν από την ηλικίατων 6 ετών. Αν, λόγου χάρη, ένα παιδί είναι αγχωμένο ή αηδιάζει πριν από το φαγητό, είναι ανησυχητικό σημάδι. Αυτό που έχει σημασία είναι να παρατηρούμε ταα σημάδια, προτού η κατάσταση βγει εκτός ελέγχου.
Πώς να χτίσετε μία υγιή σχέση του παιδιού με το φαγητό
Το αντίδοτο στην τελειομανία είναι η μετατόπιση της προσήλωσης από τον έλεγχο στη σύνδεση.
Δώστε το καλό παράδειγμα
Είναι σημαντικό για τους γονείς να δίνουν το καλό παράδειγμα στα παιδιά τους. Δεν έχει τόσο σημασία τι λέτε, αλλά τι σας βλέπουν τα παιδιά σας να κάνετε. Αυτό σημαίνει, να τρώτε όλες τις τροφές και χωρίς να επιδεικνύετε ενοχή, αν φάτε αραιά και πού ένα λιπαρό φαγητό ή ένα γλυκό. Η ώρα του φαγητού θα πρέπει να είναι ώρα διασύνδεσης και όχι κριτικής. Αφήστε στην άκρη τις συσκευές, μοιραστείτε πράγματα από την μέρα σας και επιτρέψτε στα παιδιά σας να κάνουν το ίδιο.
Μην «ποινικοποιείτε» τις τροφές
Λέγοντας «όχι» στην κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών οδηγείτε τα παιδιά στο να τις λαχταρούν περισσότερο. Αντ’ αυτού προωθήστε ένα πλάνο διατροφής με τακτικά γεύματα και υγιεινές επιλογές, επιτρέποντας και λίγη αυτονομία.
Αν όμως το παιδί σας αναζητά συνεχώς πρόχειρο φαγητό, μπορείτε να το δείτε διαφορετικά. Για παράδειγμα, αν του αρέσουν τα πατατάκια, μπορείτε να κόψετε μήλα πολύ λεπτά ώστε να έχουν την ίδια τραγανή αίσθηση.
Σε κάθε περίπτωση, οι γονείς καλό είναι να αποφεύγουν χαρακτηρισμούς όπως «χοντρός» ή «παχουλός», αλλά και οποιαδήποτε μορφή πειράγματος που σχετίζεται με το βάρος. Επίσης, δεν θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά να χάσουν κιλά.
Συμπεριλάβετε το παιδί στη διαδικασία
Αφήστε τα παιδιά να βοηθούν στον προγραμματισμό των γευμάτων, να ψωνίζουν μαζί σας ή να ετοιμάζουν σνακ. Όταν συμμετέχουν στη διαδικασία, είναι πολύ πιο πιθανό να φάνε αυτό που έχετε ετοιμάσει.
Πατήστε… reset
Αν νιώθετε ότι έχετε υπάρξει υπερβολικά αυστηροί με το φαγητό, μπορείτε να αλλάξετε την προσέγγιση. Ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορείτε να δείξετε στο παιδί σας είναι πώς να αλλάζει πορεία. Μπορείτε να πείτε: «Σου έλεγα ότι τα μπισκότα είναι κακά, αλλά έμαθα ότι όλα τα τρόφιμα έχουν θέση. Έκανα λάθος και θέλω να δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό».
Το να δείχνετε ευελιξία διδάσκει στα παιδιά ότι είναι εντάξει να μαθαίνεις και να προσαρμόζεσαι.
Τι να κάνετε, αν δείτε ότι το παιδί δυσκολεύεται
Αν παρατηρήετε, ότι το παιδί μπορεί να δυσκολεύεται την ώρα του φαγητού, η καλύτερη επιλογή είναι η ανοιχτή και ήρεμη συζήτηση. Ξεκινήστε με μία ερώτηση όπως: «Καταλαβαίνω, ότι δεν νιώθεις καλά την ώρα του φαγητού. Μπορείς να μου πεις τι αισθάνεσαι;».
Αυτό που πρέπει να έχετε στο μυαλό σας είναι, ότι δεν πρέπει να περιμένετε μέχρι το παιδί να εκδηλώσει διατροφική διαταραχή.
Μία επίσκεψη στον παιδίατρο ή σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας είναι απαραίτητη για να λάβετε την κατάλληλη καθοδήγηση, προτού αυτά τα μοτίβα επιδεινωθού.
