Τα Χριστούγεννα πλησιάζουν και ήδη τα λαμπιόνια και τα στολίδια έχουν κάνει την εμφάνισή τους σε κάθε γειτονιά.
Στα αυτιά μας ηχούν -νοερά και πραγματικά- οι μελωδίες του “It’s the most wonderful time of the year” ή του «Καρυοθραύστη» και η ατμόσφαιρα γίνεται ολοένα και πιο γιορτινή. Μυρωδιές παντού, γλυκά και φαγητά που τρώμε μία φορά το χρόνο και πάει λέγοντας. Όσο, όμως και αν η ατμόσφαιρα αυτή είναι αρκετά γιορτινή, για πολλούς ανθρώπους μικρούς και μεγάλους, μπορεί να κουβαλά ένα υπερευαίσθητο αισθητηριακό φορτίο.
Νέες εμπειρίες με γεύσεις και υφές και φανταχτερά στολίδια που λάμπουν και φωτάκια που αναβοσβήνουν για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν αισθητηριακές ευαισθησίες αυτή η περίοδος τα γεμίζει άγχος. Συνεπώς, παιδιά και γονείς, που είναι ευερέθιστοι λόγω των έντονων αυτών αλλαγών που παραδοσιακά συμβαίνουν την εποχή αυτή του χρόνου: κλειστά σχολεία για πολλές μέρες, επισκέψεις από συγγενείς (ενίοτε ανεπιθύμητους) και αλλαγές στο πρόγραμμα για τις χριστουγεννιάτικες παραδόσεις.
Είναι σημαντικό να προετοιμάσετε κατάλληλα, τα παιδιά, αλλά και εσάς για αυτές τις αλλαγές στην καθημερινότητα την περίοδο των Χριστουγέννων, καθώς και για τα πιθανά σχόλια που μπορεί να ακούσετε από διάφορους καλεσμένους που ενδεχομένως δεν αντιλαμβάνονται την νευροδιαφορετικότητα και την υπερευαισθησία. Και ιδού πώς θα καταφέρετε να ξεπεράσετε αυτές τις προκλήσεις με υπομονή, ηρεμία και ενσυναίσθηση.
Αξιολογήστε σε τι έχει αξία να συμμετάσχετε ή όχι
Το ημερολόγιο των γιορτών είναι γεμάτο παραδόσεις και προσδοκίες. Αλλά μόνο και μόνο επειδή όλοι οι άλλοι φαίνεται να πηγαίνουν σε εντυπωσιακές διαδρομές με χριστουγεννιάτικα φώτα ή να στολίζουν σπιτάκια από gingerbread, δεν σημαίνει ότι πρέπει να το κάνει και η δική σας οικογένεια. Παιδοψυχολόγοι υπενθυμίζουν στους γονείς να αξιολογούν τις δραστηρότητες και τις εκδηλώσεις, στις οποίες καλούνται να πάρουν μέρος. Αν η δυσφορία ή ο φόβος, ότι μία δραστηριότητα ή οικογενειακή συγκέντρωση θα προκαλέσει άγχος στο παιδί αντί για ευχαρίστηση, τότε καλύτερα να τη βγάλετε από τη λίστα σας, ακόμη κι αν η υπόλοιπη οικογένεια την πραγματοποιεί κάθε χρόνο.
Αλλά για εκείνα τα σχέδια που είναι πραγματικά ευχάριστα και σημαντικά για την οικογένειά σας, μπορείτε να συμμετέχετε κανονικά, προσφέροντας όμως τις κατάλληλες προσαρμογές για τις αισθητηριακές ευαισθησίες του παιδιού. Οι γονείς μπορούν να δώσουν ακουστικά για να μειωθεί ο θόρυβος, να το ντύσουν με άνετα ρούχα ή να πάρουν μαζί τους τα γνώριμα και αγαπημένα φαγητά του για τα οικογενειακά τραπέζια.
Η συμμετοχή θα τα βοηθήσει να χτίσουν ανθεκτικότητα και ικανότητες διαχείρισης στο μέλλον και να περνούν χρόνο με την οικογένεια, χωρίς να νιώθουν αναστατωμένα.
Προετοιμαστείτε για αισθητηριακή υπερφόρτωση
Την περίοδο των Χριστουγέννων καλό θα ήταν να προετοιμαστείτε για μία αισθητηριακή υπερφόρτωση, τόσο τα παιδιά σας, όσο κι εσείς. Και συχνά αυτή η προετοιμασία ξεκινά από τους γονείς, που θα πρέπει να αναγνωρίσουν τι τους ενοχλεί και να αυτορυθμιστούν λίγο περισσότερο. Τα νευρικά μας συστήματα επικοινωνοούν και όταν ένα παιδί νιώθει, ότι ο γονιός του είναι σταθερός, αισθάνεται κι εκείνο πιο ασφαλές.
Τα παιδιά με αισθητηριακές ευαισθησίες είναι πιθανό να έχουν γονείς, που κι αυτοί έχουν αντίστοιχο θέμα και συνεπώς χρειάζεται οικογενειακή εξάσκηση, με πρακτικές, όπως βαθιές αναπνοές, τεντώματα ή απαλές πιέσεις που στέλνουν μήνυμα στο παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, ότι το σώμα είναι ασφαλές.
Προετοιμάστε φίλους και συγγενείς
Εσείς και το παιδί σας μπορεί να μην είστε οι μόνοι που χρειάζεται να προετοιμαστούν. Συγγενείς και φίλοι, ειδικά άτομα μεγαλύτερης γενιάς, μπορεί να νιώσουν ότι το να επιτρέπετε σε ένα παιδί να χρησιμοποιεί αισθητηριακά βοηθήματα ή να μην συμμετέχει σε κάποια δραστηριότητα ισοδυναμεί με καλοπέρεμα ή ακόμη και έλλειψη σεβασμού, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για οικογενειακές παραδόσεις ή για το να μην φάει κάποιο από τα καθιερωμένα γιορτινά φαγητά.
Δεν είναι απαραίτητο να μοιράζεστε υπερβολικές λεπτομέρειες για τις ανάγκες του παιδιού με συγγενείς που κρίνουν εύκολα. Ωστόσο, μπορείτε να ενημερώνετε τουλάχιστον εκ των προτέρων ότι το παιδί έχει συγκεκριμένες ευαισθησίες που χρειάζονται σεβασμό και προσαρμογές, χωρίς αμφισβήτηση, πριν από την εκάστοτε περίσταση.
Μπορείτε επίσης να εξηγήσετε, ότι το παιδί σας έχει ευαισθησία στους ήχους και φορά ακουστικά, που βοηθούν το σώμα του και το μυαλό του να παραμείνουν ρυθμισμένα. Μοιράζοντας αυτές τις μικρές πτυχές της ζωής σας μπορείτε να βοηθήσετε τους άλλους να καταλάβουν τα γιατί και παρ’ ελπίδα να επανεξετάσουν συμπεριφορές που ίσως δεν τους φαίνονταν λογικές, αλλά είναι απαραίτητες για την ευεξία του παιδιού σας.
Μην αγνοείτε τα αρνητικά σχόλια
Ακόμη κι αν προετοιμάζετε τους άλλους, μπορεί ακόμη να δεχθείτε αρνητικά σχόλια. Οι ενήλικες συνήθως έχουν προσδοκίες από τα παιδιά στις γιορτές και οι οποίες είναι μη ρεαλιστικές ή να μην λαμβάνουν στα σοβαρά υπ’ όψιν τις ατομικές ανάγκες και την προσωπικότητά τους. Αυτό που συμβουλεύουν οι ψυχολόγοι είναι να σκεφτείτε πώς μπορείτε να απαντήσετε σε διάφορα σχόλια, καθώς αυτό μπορεί να είναι και η ευκαιρία να νιώσουν ασφάλεια τα παιδιά σας, ακόμη και αν αντιμετωπίσουν αρνητικότητα.
Μια σύντομη αλλά ξεκάθαρη τοποθέτηση, ότι το παιδί σας χρειάζεται χώρο, ένα διάλειμμα ή κάποιο αισθητηριακό βοήθημα και ότι όλα αυτά αποτελούν μέρος μιας καλά μελετημένης γονεϊκής στρατηγικής θα είναι, ελπίζουμε, αρκετή για να κατευνάσει κάθε αντίρρηση. Αν ο γονιός απαντήσει σε ήρεμο τόνο, στέλνει το μήνυμα, ότι όλα είναι εντάξει και πως τίποτα δεν είναι κακό ή λάθος στην συμπεριφορά του παιδιού. Απαντώντας χωρίς κλιμάκωση της κατάστασης σε διαμάχη ή καβγά, στέλνει το μήνυμα στο παιδί πς μπορεί να υπερασπίζεται τις ανάγκες του στο μέλλον.
Ετοιμάστε γεύματα με φροντίδα
Πολλά παιδιά με αισθητηριακές ευαισθησίες μπορεί να ακολουθούν συγκεκριμένη διατροφή ή να μην αντέχουν ορισμένες υφές ή γεύσεις. Κι αυτό μπορεί να επηρεάσεις τις γιορτές τους με έναν άλλον τρόπο.
Τόσες πολλές συγκεντρώσεις αυτή την εποχή περιστρέφονται γύρω από γεύματα ή ιδιαίτερες πολιτισμικές και οικογενειακές συνταγές. Αν και μπορεί να υπάρχουν άλλες κατάλληλες στιγμές για να δουλέψετε με το παιδί σας ώστε να διευρύνει τις διατροφικές του προτιμήσεις, οι γιορτές δεν είναι η σωστή περίοδος για κάτι τέτοιο. Είναι απολύτως εντάξει να αντιμετωπίζουν τα γεύματα με χαμηλό άγχος μέσα σε όλες αυτές τις οικογενειακές συναντήσεις και δεν πρόκειται να καθορίσει τα πάντα.
Επίσης, αυτό που θα πρέπει να γνωρίζουν όλοι είναι, ότι ένα παιδί με υπερευαισθησίες μπορεί να μην έχει όρεξη για φαγητό. Συνεπώς, το σώμα βάζει σε προτεραιότητα την ασφάλεια και όχι την όρεξη. Σερβίρετε ασφαλή και οικεία φαγητά μαζί με τα εορταστικά χωρίς πίεση. Ενώ μπορεί να θεωρηθεί κάπως αγενές να φέρετε το δικό σας φαγητό σε ένα άλλο σπίτι, το να έχετε ένα καλά ταΐσμένο και ενυδατωμένο παιδί πάντα είναι η προτεραιότητα έναντι στα πιθανώς πληγωμένα αισθήματα του άλλου.
Αναγνωρίστε τα σημάδια ότι ήρθε η ώρα της αποχώρησης ή διαλείμματος
Κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων και συγκεντρώσεων, οι γονείς πρέπει να είναι σε εγρήγορση για σημάδια αισθητηριακής υπερφόρτωσης.
Παρατηρήστε τα πρώιμα σημάδια υπερδιέγερσης, όπως το να καλύπτει το παιδί τα αυτιά του, να αποσύρεται ή να συμπεριφέρεται ασυνήθιστα ζωηρά. Κόψτε ταχύτητα, χαμηλώστε τη φωνή σας και δείξτε με το παράδειγμά σας αργές, βαθιές αναπνοές, αντί να απαιτείτε να «ηρεμήσει». Γίνετε εσείς η ηρεμία. Το νευρικό του σύστημα θα συγχρονιστεί με το δικό σας.
Είναι σημαντικό οι γονείς να μοντελοποιούν τη συναισθηματική αυτορρύθμιση και να βοηθούν τα παιδιά να αναγνωρίζουν πότε το σώμα τους κατακλύζεται από ένταση, ώστε σταδιακά να μπορούν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους μόνα τους. Αυτή η δεξιότητα γίνεται κρίσιμη όταν βρίσκονται μακριά από εσάς, όπως στο σχολείο ή με φίλους. Αν και αυτές οι στρατηγικές είναι χρήσιμες όλο τον χρόνο, είναι ιδιαίτερα πολύτιμες σε περιόδους αυξημένου στρες και υπερδιέγερσης, όπως η εορταστική περίοδος.
Έχετε έτοιμο ένα πλάνο για το πώς θα ανταποκριθείτε σε διαφορετικά είδη αισθητηριακής υπερφόρτωσης. Ίσως το παιδί να ωφεληθεί από ένα διάλειμμα μακριά από τη φασαρία, κάνοντας έναν μικρό περίπατο έξω, όπου είναι πιο δροσερά, πιο ήσυχα και λιγότερο στριμωγμένα. Ή μπορείτε να βρείτε ένα ήρεμο σημείο μέσα στο σπίτι, όπου θα φορέσει ακουστικά και θα ακούσει χαλαρωτική μουσική ή ένα αγαπημένο του βιβλίο.
Μια βαριά κουβέρτα, παγοκύστες ή θερμοφόρες, ακόμη και ένα αγαπημένο λούτρινο, μπορούν επίσης να λειτουργήσουν ως εργαλεία ρύθμισης για ένα παιδί του οποίου το νευρικό σύστημα έχει υπερφορτωθεί. Και είναι καλό να τα έχετε πάντα μαζί σας όταν σκοπεύετε να παρευρεθείτε σε οποιαδήποτε εκδήλωση με ένα παιδί που έχει αισθητηριακές ιδιαιτερότητες.
